Halk arasında “hayır kurumu” olarak bilinen vakıflar, İslâm hukukunda kişinin kendi mülkiyetinde olan bir takım malları, ebedî olarak insanların istifadesine sunmasıdır. Bu ifadeden anlaşıldığına göre vakıf, hukukî bir akit olup bununla bir kimse Allah’a yakın olma gayesiyle menkul veya gayrimenkul emlâkını dinî, hayrî ve sosyal bir gaye için ebedî olarak tahsis ettiği anlaşılır.(1) İnfak ve sadaka-i cariye düşüncesinin ürünü olan vakıftan gaye, Allah’ın rızasını kazanmaktır. 

Varlığı İslam öncesi dönemlere kadar uzanan vakıf müessesi, asıl gelişimini İslam dini ile kazanmıştır. İslamiyet’te ilk vakıf, Peygamberimiz Hazreti Muhammed (s.a.v.) tarafından kurulmuştur. Hayber’in fethinden sonra Hazreti Muhammed (s.a.v.)’in hissesine düşen oldukça değerli bir arazi, ashâb-ı suffe veya Medine fukarası için vakfedilmiştir. Peygamberimizin tavsiyesi üzerine ashab-ı kiramdan da birçok kişi vakıf yapmıştır. 

Emevîler, Abbasîler gibi bütün İslâm toplumlarında vakıflar kurulmakla birlikte bu kurum özellikle Türk topluluklarında ve devletlerinde daha çok ön plana çıkmıştır. “İnsanların en hayırlısı, insanlara faydaları olanıdır.” düsturunu rehber edinen ecdadımız, Allah rızasını kazanmak maksadıyla sayılamayacak kadar çok vakıf tesis ederken; toplumda yardımlaşma duygusunun gelişimine katkı sağlamışlardır. Konu üzerine çalışanlar, özellikle Osmanlı Devlet’inin bir vakıf toplumu olduğuna işaretle, durumu şu ifadelerle dile getirmişlerdir:  “Osmanlı toplumunda bir ferd, vakıf şifahânesinde doğar, vakıf bir beşikte sallanır, vakıf bir mektepte okur ve neticede vakıf bir tabut ile dâr-ı bekâ’ya yolcu edilir.” Kısaca, Osmanlı devri insanı hayatın başlangıcından sonuna kadar vakıf hizmetleriyle iç içedir. 

Osmanlı toplumunda vakıflar padişah, hanedan mensupları, devlet görevlileri, askerler, din adamları ve halktan zengin olanlar gibi toplumun her kesimden insanlar tarafından kurulabilmiştir. Bu nedenle Osmanlı Devleti’nde ülkedeki dinî hizmetler, şehir ve kasabaların suları, köprüler, mezarlıklar, yollar, kaldırımlar, sağlık hizmetleri, eğitim ve öğretim hizmetleri, sosyal yardımla ilgili hizmetler gibi günümüzde çeşitli bakanlık, belediye ve özel idarelerin alanına giren faaliyetler yüzyıllar boyu vakıflar tarafından yürütülmüştür. Yapılan araştırmalar, Osmanlı döneminde tesis edilen vakıfların %35-40’ının kadınlar tarafından kurulduğunu göstermektedir ki bu durum kadınların sosyal hayattaki konumlarının anlaşılması bakımından dikkat çekicidir.

Osmanlı Devleti’nde çok geniş bir alanda hizmetler veren vakıfların idare, teftiş ve muhasebeleri Evkâf-ı Humayûn Nezareti’nin kuruluşundan önce zaman zaman Sadrazamlık, Şeyhülislâmlık, Babussaade ve Darussaade makamlarınca yürütülmüştür. 1826 yılında Evkâf-ı Humayûn Nezareti’nin kurulmasıyla vakıfların yönetim ve denetimi bu kuruluşun uhdesinde verilmiştir. 

Vakıf alanında yeni bir çığır açan Osmanlılar, daha önce sadece gayrimenkul vakfedilirken, nakit parayı da vakfedilir hale getirmişlerdir. Vakfedilen paranın neması ile vakfiyede belirtilen şartlara göre ilgili hizmetler görülmüştür. Tüm vakıf hizmetleri din ve sosyal sınıf ayırımı yapılmadan ve tamamen ücretsiz olarak sunulmuştur. Vakıflar tarih boyunca çok çeşitli alanlarda ve çok geniş coğrafyalarda faaliyet gösterdikleri için vakıf belgeleri olan vakfiyeler; ait oldukları dönemin tarihi, kültürü ve sosyal yaşantısı yönünden de emsalsiz birer hazine hüviyetindedirler.

Osmanlı Vakıf müesseselerine ait belgeler, genel olarak Vakıflar Genel Müdürlüğü Tarihi Vakıf Kayıtları Arşivi ve Osmanlı Arşivi’ndeki çeşitli fonlarda bulunmakla birlikte bir takım kütüphane ve özel arşivlerde de bu alanla ilgili belgelere tesadüf edilmektedir. Nitekim Rize ile ilgili vakıf belgeleri de, genelde bu iki arşiv, Rize ve Pazar Şeriye Sicilleri ile Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Tapu Kayıtları Arşivi’nden tespit edilmiştir. 

Bu araştırmada bahsedilen arşivlerde Rize bölgesinde tesis edilmiş vakıflara ait elde edilen birçok belgede Rize’nin köy ve mahallelerinde en az bir vakfın tesis edildiği görülmektedir. Bu araştırmada tanıtılacak vakıflar ise doğrudan vakfiyesi tespit edilen 236 vakıftan oluşacaktır. Vakfiyesi tespit edilememiş, yalnız muhasebe, tevcihat, tezkire, berat, ferman ve şahsiyet gibi kayıtları ile bilinen vakıflar da bu sayıya ilave edilirse sayı 1000 civarına ulaşmaktadır.

Rize’de kurulan vakıflara ait belgeler incelendiğinde bu vakıfların öncelikle din adamları, ağalar, eşraf, tüccar, esnaf gibi her kesimden insan tarafından kurulmuşlardır. Bunların genelde cami, mescit, mektep, medrese için vakfedilen nukûd-i mevkûfe (nakit paralar) ve dükkân, mağaza ve kahvehane gibi gayr-i menkullerin kira geliri vakıflar oldukları görülmektedir. 

Rize için tespit edilen en eski vakıf ise 1632 yılında tesis edilmiştir.(2) Bu vakıf, Cafer Ağa adlı bir hayır sahibinin Rize’nin 34 köyünde bulunan meralarının mahsul gelirlerini Reşadiye Mahallesi Camii’ne ve cami görevlilerine vakfetmesiyle ilgilidir. Makalede konu edilen son vakıf ise İkizdere Bayırköy’den Ekşioğlu Mustafa Efendi’nin Çamçavuş adlı mevkide inşa ettiği mescit için on üç bin beş yüz kuruşu vakfetmesine dairdir.(3)

Rize’de kurulan vakıfların yıllara göre dağılımı şöyledir: 

Yıl	V. Sayısı	Yıl	V. Sayısı	Yıl	V. Sayısı	Yıl	V. Sayısı
1632	1	1873	4	1888	1	1902	8
1752	1	1874	5	1889	3	1903	10
1817	1	1875	4	1890	2	1904	10
1843	1	1876	1	1891	7	1905	4
1859	3	1877	2	1892	10	1906	5
1860	1	1879	3	1893	12	1907	4
1863	3	1880	1	1894	5	1908	6
1864	2	1881	8	1895	8	1909	2
1866	1	1882	6	1896	3	1910	9
1868	5	1883	5	1897	2	1911	10
1869	1	1884	3	1898	5	1912	4
1870	1	1885	5	1899	5	1913	3
1871	2	1886	4	1900	6	1914	2
1872	6	1887	1	1901	9	1922	1

En çok vakıf tesis edilmiş yerler arasında Rize merkez mahalleleri, Pazar’ın Suçatı köyü, Çayeli Büyükköy ve İkizdere’nin Cimil köyü dikkat çekmektedir. Rize’nin Piriçelebi Mahallesi’nde 9, Tophane Mahallesi’nde 5, Pazar’ın Suçatı köyü ve İkizdere’nin Cimil köyü’nde 6, Çayeli Büyükköy’de 5 vakıf tesis edilmiştir. Ayrıca Rize Merkez’e bağlı Yeniköy, Çarşı, Kaplıca, Reşadiye, Bağdatlı, Müftü, Pazarköy, Selimiye, Taşpınar, Bozkale, Kömürcüler, Kireçhane ve Hamidiye mahalle ve köylerinde; Çamlıhemşin’in Ülkü köyü; Çayeli’nin Çeçeva, Limanköy, Sırt, Beşikçiler, Musadağı köyleri; İkizdere’nin Bayırköy, Güneyce, Demirkapı, Dereköy ve Çiçekli köyleri; Pazar Merkez, Akbucak, Sulak, Sivrikale, Kocaköprü, Güneyköy; Ardeşen’in Tunca, Aşağ Durak ve Yukarı Durak köyleri; Güneysu’nun Adacamii ve Islahiye köyleri; Hemşin’in Bilenköyü; İyidere’nin Fıçıtaşı ve Çiftlik köyleri ile Kalkandere’nin Hüseyinhoca, Yokuşlu, Apancene ve Hurmalık köylerinde birden fazla vakıf kurulmuştur.

Bugünkü idari düzenlemeye göre ilçeler itibariyle vakıfların kurulduğu yerler ve sayıları şöyledir:

İlçe Adı	Vakıf Adedi	İlçe Adı	Vakıf Adedi
Rize Merkez	77	Güneysu	9
Ardeşen	12	Hemşin	4
Çamlıhemşin	13	İkizdere	7
Çayeli	27	Kalkandere	14
Derepazarı	3	Pazar	37
Fındıklı	4
Toplam	236

RİZE MERKEZ İLÇE VAKIFLARI
Cafer Ağa’nın mülkü ve tasarrufunda olan Rize’nin Atyanoz, Ruspa, Kabet, Fosa, Lukoz, Fatla, Tulun, Tohli, İnzi, Arev, Sıkrık, Çilingirli Galata, Kuvalyoz, Komika, Salandoz Kono, Filargoz, İspanoz, Kandeva, Rodos, Arğaloz, Şetroz, İsahur, Mihanca, Hohol, Vonit, Zavendik, Kankalanoz, Kamenit, Likandoz, Concik, Çikara Atyanoz, Anbarlık, Seveloz ve Maşer köylerinde sağ tarafı küçük nehir, sol ve üst tarafı dağ ve alt tarafı Karadeniz ile mahdut mezralarını kıyamete kader amel defterine hasenat yazılması için vakfı. Bu mezraların mahsulünden Rize’nin Roşi (Reşadiye) Mahallesi’nde El-Hac Maden Camii imamına sekiz akçe, hatibine beş akçe, müezzinine dört akçe, kayyımına dört akçe verilecek, fazlası caminin tamirine harcandıktan sonra kalanı mütevelliye verilecekti. Tarih 1 Zilkade 1041 (20.5.1632).(4)

Cafer Ağa’nın 1041 (1632) tarihli vakfiyesi

El-Hac Süleyman Efendi Medresesi Vakfı: Rize’nin Emineddin Mahallesi’nden Süleyman Efendi bin Abdullah’ın Piriçelebi Mahallesi’nde kendisine ait arsa üzerinde kendi imkânlarıyla inşa ettiği 14 hücreli medrese ve bu medrese için on iki bin akçe nakit para vakfı. Bu paranın nemasından medreseye tayin edilecek âlim, sâlih ve mütedeyyin bir müderrisin talebe-i ulûma tefsir, hadis ve fıkıh dersleri talim ve tedris etmesi şartıyla günlük on akçe, vakfa mütevelli olan kişiye sekiz akçe, nazır olan kişiye iki akçe, bevvab ve ferraş (kapıcı ve temizlikçi)’a üç akçe verildikten sonra kalan fazlası medresenin tamirine harcanmak üzere vakfedilmişti. Vakfiye Tarihi 1 Cemaziyelahir 1165 (16. 4. 1752).(5) 

Emineddin Mahallesi’nden ve Tarikât-ı Kadiriye meşayihinden El-hac Ahmed Şemseddin Efendi bin El-hac eş-şeyh Osman Efendi’nin Piriçelebi Mahallesi’nde bir tarafı Tuzcuzadeler İsmail, Mehmed ve Hurşid ağaların arsaları, bir tarafı akarsu, bir tarafı deniz ve bir tarafı umumi yol ile mahdud, kendisine ait arsa üzerinde yeni olarak inşa ettiği bir zikirhane, iki şeyh odası, bir kahvehane ocağı ve beş çilehane hücresine sahip iki katlı tekke ile üç bin kuruş nakit parayı vakfı. Bu paranın senelik dört yüz elli kuruş olan nemasından elli kuruşu tekkeyi aydınlatmak için zeytin yağına, yüz kuruşu tekkenin tamirine, üç yüz kuruşu da tekkenin postnişini olan şeyh efendiye verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 5 Şaban 1290 (28. 9. 1873).(6)

İstanbul Bâbıâli’de ikamet eden Gümüşhaneli Nakşî şeyhi Ahmed Ziyaüddin Efendi tarafından 23 Muharrem 1294 (7.2.1877) tarihinde Rize’nin Piriçelebi Mahallesi’nde Semerkandî Şeyh Ali Efendi Türbesi civarında Altıkulaçzade el-hac Ali Efendi Medresesi bitişiğinde ve ashâb-ı hayratın yeni olarak inşa ettiği Muvakkıthane’nin üst tarafında bulunan kargir kütüphane’ye yüz cilt yazma ve basma kitap ile yirmi cilt risale ve beş bin kuruşu vakfı. Vakıf şartnamesine göre kütüphaneye iki kişi hafız-ı kütüb tayin edilecek, bunlar daima kitapların bakımını yapacak, müderris, ulema ve talebelerden kitapları mütalaa için gelenlere istedikleri kitapları verecek, sonra da alıp yerlerine koyacaklardı. Kitaplar kütüphaneden çıkarılmayacak fakat ulema ve müderrislerden bir veya birkaç kitabı alıp çıkarmak isteyen olursa kitap kıymetinin iki katı akçe veya eşya rehin bıraktıktan sonra çıkarabilecekti. Vakfedilen beş bin kuruşun nemasından ise hafız-ı kütüplere aylık yirmi beşer kuruştan senede altı yüz kuruş ve mütevelliye aylık on kuruştan senelik yüz yirmi kuruş verilecekti. Nemadan fazla kalan ise muhafaza edilip kitapların tamiri için sarf edilecekti. Ahmed Ziyaüddin Efendi 15 Rebiülahir 1299 (6.3.1882) tarihinde bu kütüphaneye yeniden üç yüz cilt kitap ve on cilt risale ile birlikte beş bin kuruş daha vakfetmişti. Vakfedilen bu yeni beş bin kuruşun nemasıyla hafızı kütüblerin maaşları yirmi beş kuruştan elli kuruşa çıkarılmıştı. 25 Zilkade 1302 (5.9.1885) tarihinde Ahmed Ziyaüddin Efendi bu kütüphane için yeniden üç yüz cilt kitap daha vakfedip kütüphaneye göndermişti.(7)

1923-1926'da vakıf eserlerinden temizlenen Rize'nin yeni meydanı

Kale Mahallesi ahalisinden Kırımlı merhum El-hac şeyh Abdullah Efendi’nin halifesi ve tekkesinde postnişin olan Nakşîbendi şeyhi Hacı Mustafa Efendi bin Ömer’in merhum şeyhinin vasiyeti üzerine terekesinden aldığı malının üçte biri olan yüz adet yüzlük mecidiye altından yirmi yedi adedi ile merhumun teçhiz, tekfin, kabrinin demirleri, taşı ve sair masraflarına harcadıktan sonra kalan yetmiş üç adedi ile tesis edilen vakıf. Bu yetmiş üç adet altından beş adedinin senelik neması Orta Cami’nin bitişiğinde ve merhum şeyhin tekkesi altında bulunan şadırvanın ve suyunun tamirine, kalan altmış sekiz yüzlük mecidiye altının neması da hayatta oldukça postnişin Mustafa Efendi’ye, vefatından sonra da tekkede postnişin olacak şeyh efendiye verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 15 Ramazan 1285 (30.12.1868).(8)

Tuzcuoğlu Memiş Ağa Cami'nin 1925 yılındaki durumu (sağ köşede)

Piriçelebi Mahallesi’nden Tuzcuzade El-hac Mehmed Rahmi Ağa bin Ahmed Ağa’nın Hükümet Konağı civarında bulunan kendisine ait, iki tarafı umumi yol, bir tarafı özel yol, bir tarafı kardeşi İsmail Ağa’nın berber dükkânıyla mahdud bir adet ekmek fırını, bir adet dükkânı ve aşağı tarafında bulunan bir tarafı denizde biten umumi yol, bir tarafı deniz, bir tarafı kardeşi İsmail Ağa’nın arsası ve dördüncü tarafı özel yol ile mahdud alt katında iki mağaza, ikinci katında dört oda ve bir sofadan ibaret mülkünü bütün ekleriyle birlikte vakfı. Bu fırın, mağaza ve dükkânlar kiraya verilecek, vergi harçları ile tamir masrafları düşüldükten sonra kalanından senede yüz kuruş, ceddi merhum Hacı Ağa’nın Yeni Camii Şerifi müezzinine verilecek, fazlası da hayatta oldukça kendisine ait olacaktı. Ölümünden sonra ise yukarıda bahsedilen şartlar ile mütevellilik haremi Kethudazde kızı Hace Nokta Hanım ibnet-i Emin Ağa’ya ait olacaktı. Şayet kendisi ve haremi hayatta iken mütevelli ve nazır tayinine muvaffak olamadan vefat ederlerse mütevellilik Rize kasabası ulama, muteber ahalisi tarafından hüsn-ü itimad ve erbâb-ı istikamet birisi seçilecek ayrıca o kabilden beş kişi de nazır tayin edilecekti. Bunlar dükkân ve mağazaların vergilerini ödeyip, Mahkeme-i Şer’iye’nin keşfiyle tamir masrafları düştükten sonra kalanından onda biri mütevelliye, daha sonra kalanı da otuz bir hisse kabul edilip dört hissesi ceddi Hacı Ağa merhum tarafından inşa edilmiş Yeni Cami imamına, dört hissesi müezzinine, bir buçuk hissesi senede bir defa camide mevlid-i şerif ve hatm-i şerif için cüz okuyan hafız efendilere, dört hissesi haftada üç gün camide Şifa-i Şerif okuyan müderris efendiye, bir buçuk hissesi camide Şaban ayı başından sonuna kadar müstakillen Kur’an hatmi okuyan hafız efendiye, bir hissesi caminin kandilleriyle yakınında bulunan şadırvanın masraf ve tamirine, bir hissesi kasabada bulunan Şeyh Caminin müezzinine, bir hissesi bu caminin su sarnıcının tamirine, bir hissesi Ramazan ayında burada mukabele okuyan hafız efendilere, bir hissesi Rize’nin Yalıboyu tarafında Filandoz (Derepazarı) İskelesi’nde Hacı Osman bin Zekeriya Efendi’nin arsası üzerinde yeni olarak inşa edilen caminin imamına, bir hissesi Pindoz (Değirmendere) Mahallesi Camii’nin sıbyan muallimine, bir hissesi Paşayan (Çarşı)  Mahallesi Camii’nin sıbyan muallimine verilmesi, şayet zikrolunan Pindoz ve Paşayan Mahalleleri’ndeki sıbyan mektepleri muattal olursa onlara tahsis edilen meblağlar civarlarında ihtiyaçlı olan benzer sıbyan mektebi muallimlerine verilmesi, gelecekte ceddi Hacı Ağa merhumun camisinde yangın çıkarsa inşa masrafı karşılanması, karşılık bulunmaz ise vakfettiği gayri menkullerinin senelik kirasından vergileri çıktıktan sonra kalanı tümüyle bu caminin inşasına harcanması, daha sonra da tayin edilen yerlere bahsedildiği gibi verilmesi şartıyla vakfedilmişti. Tarih 20 Cemaziyelulâ 1312 (18. 11. 1894).(9)     

Piriçelebi Mahallesi’nden Şeyhzade El-hac Ahmed Hamdi Efendi bin merhum şeyh El-Hac Mustafa Efendi’nin çarşıda Nakşîbendi Tekkesi civarında bulunan iki adet dükkânın vakfı. Bu dükkânlar kiraya verilecek, senelik kira bedellerinden onda biri Nakşîbendi Tekkesi’nin tamirine, onda dokuzu da tekkedeki Nakşîbendi halifesiyle buranın imamına verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 21 Şaban 1306 (22. 4. 1889).(10) 

Piriçelebi Mahallesi’nden Kadiri şeyhi El-hac Ahmed Hami Efendi bin Mehmed’in mahalledeki Tekke Camii’nin tamiri esnasında hayırseverlerden topladığı dört bin beş yüz kuruşu bu cami için vakfı. Bu paranın senelik nemasından dörtte biri caminin hatibine, dörtte üçü de imamı olan zata verilmek üzere vakfa gelir kaydedilmişti. 3 Cemaziyelahir 1306 (4. 2. 1889).(11)

Piriçelebi Mahallesi’nde [Altıkulaçzade] Ali Efendi tarafından inşa edilen iki katlı ve yirmi hücreli medrese için Hancı (Sandıktaş) köyünden Hacıselimoğlu El-hac Hasan Ağa bin Mehmed Memiş’in iki bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması medresenin müderrisine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 5 Muharrem 1276 (4. 8. 1859).(12)

Piriçelebi Mahallesi’nden olup İstanbul’da bulunan El-hac Hasan Kaptan bin Memiş’in mahallede yeniden inşa olunan medrese için iki bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından üç yüz kuruş medresenin müderrisine verildikten sonra fazla kalan olursa medresenin tamirine harcanmak üzere vakfedilmişti. Tarih 14 Şevval 1276 (6. 5. 1860).(13) 

Rize kazası Hayriye tüccarından Başakîzade El-hac Osman Efendi bin el-hac Ahmed Efendi’ye vekâleten Rize kazası Tahrirat Kâtibi El-hac Ali Şükrü Efendi’nin mütevelli tayin ettiği Rize müderrislerinden Altıkulaçzade El-hac Ali Rıza Efendi bin el-hac Mehmed Efendi huzurunda medrese için vekâleten tesis ettiği vakıf. Müvekkilinin merhum pederinin malının üçte birinden aldığı akçeleri harcayarak çarşı civarında inşa edilen ve Ali Rıza Efendi Medresesi adıyla bilinen medresenin doğu tarafındaki odalarda ve medresenin bitişiğinde türbe cami olarak bilinen camide bulunan müderris, hoca efendiler ve talebeler için inşa ettiği bir saraç ve beş bab odayı vakfı. Vakfı tesis eden hayır sahibinin vakıf şartı şöyleydi: Talebeler beş vakit namazdan sonra üç İhlâs-ı Şerif ve bir Fatiha-i Şerif okuyup evvelâ Rasulullah efendimizin mübarek ruhlarına, sonra ashab ve ezvâc-ı tahiratın cümlesinin ruhlarına, sonra da benim, atalarımın ve ehl-i imanın ruhlarına göndersinler. Tarih 3 Receb 1285 (19. 10. 1868).(14) 

Emineddin Mahallesi’nden Altıkulaçzade El-hac Ali Efendi bin El-hac Mehmed Efendi’nin Yeniköy Mahallesi’nde kendisine ait olan bir tarafı Osman Azmi Efendi’nin arsası, bir tarafı duvar ve iki tarafı umumi yol ile mahdud, alt katında üç dükkân, üst katında üç oda, bir sofa, bir mutfak ve sair müştemilattan ibaret iki katlı evini vakfı. Bu ev kiraya verilecek, senelik kira gelirinden tamire muhtaç olan yerlerine harcandıktan sonra kalan fazlası bânisi ve beratlı olarak müderrisi bulunduğu [Piriçelebi Mahallesi’ndeki] medresenin müderrislik cihetine mutasarrıf olan zata verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 29 Rebiülahir 1291 (14. 6. 1874).(15)

Piriçelebi Mahallesi’nde vaktiyle Altıkulaçzade Ali Efendi’nin inşa ettiği ve zamanla harap olan medresenin yerine yeniden inşa olunan medrese için Kale Mahallesi’nden Mollaabdizade Hafız Ali Efendi bin Hacı Şaban Efendi’nin bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması bu medresenin müderrisine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 3 Receb 1325 (12. 8. 1907).(16)

Rize Taşçıoğlu Suyu, 1 Ağustos 1922

Paşayan (Çarşı) Mahallesi’nden Tatzade Hacı Eşref Efendi’nin mahallede kendisine ait bir tarafı umumi yol, diğer tarafları kendi bahçesi ile mahdud beş oda, bir sofa, bir mutfak ve bir ahırdan ibaret iki katlı ve 6000 kuruş değerinde evi, yine aynı yerde üç oda ve bir ahırdan ibaret 2000 kuruş değerinde diğer bir evi, yine aynı mahallede iki tarafı kendi bahçesi, bir tarafı kendi arazisi ve dördüncü tarafı umumi yol olan beş oda ve bir mutfaktan ibaret iki katlı ve 6000 kuruş değerinde diğer bir evi, yine aynı yerde iki tarafı umumî yol ve diğer tarafları kendi arazisiyle mahdud altı oda, iki sofa, bir mutfak ve bir mağazadan ibaret iki katlı 9000 kuruş kıymetinde diğer bir ev ki toplam dört ev ile nakit 40.000 kuruşu vakfı. Hacı Eşref Efendi hayatta oldukça mutasarrıf olacağı bu emlâkinin ölümünden sonra dördüncü sırada zikrettiğinin dışındaki üç evinin tasfiye edilmesi ve ispatlı borcu zuhur ederse borcunun ödenmesi, kalanına evladı kalırsa evladının, kalmazsa validesi Rukiye Hanım ile zevcesi Asime hanımların mutasarrıf olmasını istemişti. Bu hanımların vefatından sonra ise üç adet evin kiraya verilmesini, senelik kira geliriyle vergi ve tamir masrafları karşılandıktan sonra kalanından vakfın mütevellisine yüzde on kuruş, Kuraiseba (İkizdere) nahiyesi Kafkame (Çağırankaya) köyünün Faso yaylasındaki caminin imamına senelik 200 kuruş, ayrıca bu yaylanın değirmeninin tamirine, içme suyu ve yoluna harcanmak üzere vakfetmişti. Dördüncü sırada zikrettiği mülkünün ise kendisinin ölümünden sonra kiraya verilmesini, kira gelirinden vergisi ve tamir masrafı düşüldükten sonra kalanı Karadere nahiyesinde Hükümet Konağı yanında bulunan caminin imamıyla burada bulunan medresenin müderrisine yarı yarıya verilmek üzere vakfetmişti. 40.000 kuruşluk nakit para vakfıyla ise Samri (Kaplıca) mahallesi dağından Hükümet Konağı karşısındaki Şeyh Camii’nin münasip civarına içme suyu getireceğini, hayatta olduğu müddetçe buna muvaffak olamaz ise bütün evkafına Paşayan (Çarşı) Mahallesi’nden Dervişzade Hacı Hafız Osman Efendi, Kazancızade Hamid Efendi, Babik (Tophane) Mahallesi’nden Mataracızade Abdurrauf Efendi ve Tatzade Hafız Osman Efendi’yi mütevelli reisi, Kamaşinoz (Mermerdelen) Mahallesi’nden Hacızade Mesud Efendi ve Paşayan (Çarşı) Mahallesi’nden Kazancızade Mustafa Efendi’yi de nazır tayin ettiğini, bu kişilerin vakfettiği bu 40.000 kuruş ile içme suyunu getirmelerini istemişti. Tarih 21 Zilkade 1317 (22. 3. 1900).(17) 

Paşayan (Çarşı) Mahallesi’nden Tatzade Hacı Eşref Efendi’nin 21 Zilkade 1317 (22. 3. 1900) tarihinde tescil ettirdiği vakfiyede beyan olunan üç tarafı kendi arazisi ve dördüncü tarafı umumî yol ile mahdud olan üç oda ile bir ahırdan ibaret evin sağ tarafına iki katlı iki oda ve bir mutfak ilave ettiğini, şu halde bu mülkün yarısı vakıf, yarısı da kendi hakkı olduğunu, bu yarım hisse, ayrıca yine vakıfnameden sonra dört tarafı kendi mülkü ile sınır olan üç oda, bir sofa, bir mutfak ve bir ahır olmak üzere inşa ettiği iki katlı eviyle birlikte bin arşın mülk bahçesini yeniden vakfı. Hacı Eşref Efendi ölümünden sonra borcu zuhur ederse vakıfnamede açıklandığı üzere borcu eda edilemez ise bu vakfiyede bahsettiği bir bab yarım hissesi ile bir bab tam menzilin gelirinden borcunun tesviye edilmesini, eğer evladı doğarsa bu mülklere evladının mutasarrıf olmasını, evladı doğmazsa evlad kabul ettiği Ali Osman’ın mutasarrıf olmasını, bu mülkler kiraya verilsin veya verilmesin Ali Osman tarafından kullanıldığı surette senelik elli kuruş Paşayan (Çarşı) Mahallesi’nde bulunan mescidin sıbyan muallimine verilmesini istemişti. Tarih 20 Zilkade 1321 (7. 2. 1904).(18)

Babik (Tophane) Mahallesi’nden Hacıosmanefendizade El-hac Hasan Efendi’nin dört bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik hâsıl olacak nemasından beş yüz elli kuruş Piriçelebi Mahallesi’nde ashâb-ı hayratın yardımıyla inşa olunan Şeyh Ahmed Cami-i Şerifi olarak bilinen caminin yakınında yeni olarak inşa edilmiş odalarda kalan talebelere ders okutmak üzere tayin edilen ulemadan Mehmed Haşim Efendi’ye, elli kuruşu da bu odaların tamirine harcanmak üzere vakfedilmişti. Tarih 15 Cemaziyelahir 1275 (21. 1. 1859).(19)

Babik (Tophane) Mahallesi’nden Hacımahmudzade Hacı Derviş Efendi bin Hacı Zekeriya Efendi’nin kendisine ait kasaba içinde Yukarı Çarşıda atik han önünde bulunan iki tarafı vakıf dükkânı, bir tarafı Sofuzade Hacı Mehmed Efendi’nin vereseleri dükkanı, dördüncü tarafı sokak ile mahdud bir adet dükkanını bütün ekleriyle birlikte vakfı. Bu dükkânın senelik kirasından emvâl-ı mirîye vergisi ve tamir masrafları düşüldükten sonra kalanı Çarihoz (Dağsu) Mahallesi’nde yeniden inşa olunan mescidin sıbyan muallimine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 13 Safer 1313 (4.8.1895).(20) 

Babik (Tophane) Mahallesi’nden Mataracızade El-Hac Mustafa Efendi bin El-hac Hafız Mehmed Efendi’nin çarşı içinde bir tarafı umumi yol, iki tarafı Orta Camii’nin vakıf arsaları ile mahdud on üç ve on beş numaralı iki adet dükkânını Orta Cami’ye vakfı. Bu dükkânların senelik kira gelirleri bu camide imam olan zata verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 21 Cemaziyelahir 1285 (8. 10. 1868).(21)

Rize Mataracı sokağı, 1920 yılı başları

Babik (Tophane) Mahallesi’nden [Maratacızade] El-Hac Mustafa Efendi bin El-hac Hafız Mehmed Efendi’nin yeri ve binası kendisine ait olan, üç tarafı umumî yol ve dördüncü tarafı meydan ile sınırlı ekmek fırınını yeri ile beraber vakfı. Bu fırının senelik kirasından tamir giderleri düşüldükten sonra kalanının dörtte biri Müftü Hacı Hasan Efendi’nin hatibi olduğu Yalı Caminin müezzinine, üçte ikisi Orta Camii civarında bulunan Şadırvan’ın üzerindeki Nakşîbendi Tekkesi’nin imamına, kalan dörtte biri üç hisse kabul edilip bir hissesi Orta Camii müezzinine, iki hissesi de yine Orta Camii’nin imamına verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 5 Rebiülahir 1286 (15. 7. 1869).(22) 

Satılıp yıkılan vakıf eserlerinden Yalı Camii

Rize eşrâfından Maratacızade El-Hac Mustafa Efendi bin El-hac Hafız Mehmed Efendi’nin kendisine ait olan aşağı çarşıda bir tarafı Of Camisine ait vakıf dükkânı, bir tarafı Zırhzade El-hac Osman Efendi ile müşterek arazi, bir tarafı Tuzcuzade İsmail Ağa bin Abdülaziz dükkânı ve dördüncü tarafı umumî yol ile mahdud ekmek fırınını bütün müştemilatıyla birlikte vakfı. Bu fırın kiraya verilecek ve senelik kira gelirinden otuz beş adet yirmilik gümüş mecidiye, kasabada bulunan Ali Paşa [Taşçıoğlu] Camii imamına, on adet yirmilik gümüş mecidiye bu caminin müezzinine, beş adet yirmilik gümüş mecidiye ile bal mumu satın alınıp bu caminin aydınlatılmasına, iki adet yirmilik gümüş mecidiye aşağı çarşıda bulunan yeni caminin imamına, yarım adet gümüş mecidiye yine bu caminin müezzinine, iki adet yirmilik gümüş mecidiye Piriçelebi Mahallesi’nde bulunan Şeyh Camii imamına, yarım gümüş mecidiye ile bal mumu satın alınıp bu caminin aydınlatılmasına, beş adet yirmilik gümüş mecidiye Karadere’de köprü ayağında bulunan medresenin müderrisine, iki adet yirmilik gümüş mecidiye Setoz (Kıbledağı) köyünde bulunan Yukarı Cami imamına, yarım gümüş mecidiye ile bal mumu satın alınıp bu caminin aydınlatılmasına, iki adet yirmilik gümüş mecidiye yine Setoz (Kıbledağı) köyünde Aşağı Cami imamına, yarım gümüş mecidiye ile bal mumu satın alınıp bu caminin aydınlatılmasına, iki adet yirmilik gümüş mecidiye Zavendik (Adacamii) köyünde bulunan büyük cami imamına, yarım adet gümüş mecidiye ile bal mumu satın alınıp bu caminin aydınlatılmasına, iki adet yirmilik gümüş mecidiye Pulihoz (Dumankaya) köyü caminin imamına, yarım adet gümüş mecidiye ile bal mumu satın alınıp bu caminin aydınlatılmasına, bir adet yirmilik gümüş mecidiye ile bal mumu satın alınıp Hazavit (Ulucami), Mişona (Pazarköy), Singâz (Tepebaşı), Vela (Veliköy) köyü camilerine, ayrıca Mişona köyü, Tohli köyü ve Kalohton Dağı arkasında bulunan üç adet çeşmelere gerektiği zaman tamir edilmesi için vakıftan harcanması, bu tamirler esnasında tamirata nezaret edecek kişiye nezaret ücreti namıyla yeterli miktarda verilmesi, beş adet yirmilik gümüş mecidiye de Babik (Tophane) Mahallesi’nde bulunan Sıbyan Mektebi muallimine verildikten sonra her ne kalırsa, kalan fazlası bana, benim vefatımdan sonra da erkek evlatlarım arasında taksim olunması şartıyla vakfedilmişti. Tarih 7 Cemaziyelulâ 1299 (27. 3. 1882).(23)

Rize kasabasından Hacımahmudzade El-hac Derviş Efendi bin Zekeriya Alemdar’ın Orta Camii meydanında bulunan iki tarafı caminin vakıf duvarı, bir tarafı Sükasoğlu El-hac Yusuf Ağa bin Mahmud’un dükkânı ve dördüncü tarafı umumi yol ile mahdud senelik yüz kuruş kira geliri olan, arsası cami vakfına ait dükkânını vakfı. Bu dükkânın senelik kira gelirinden dükkânın tamire muhtaç yerleri tamir edildikten sonra kalanından yarısı caminin imamına yarısı da caminin ihtiyacı olan zeytinyağı ve aydınlatma yağına harcanmak üzere vakfedilmişti. Tarih 5 Safer 1294 (19. 2. 1877).(24)

Rize İdadisi Ulûm-i Diniye muallimi ilmiyeden Vehbi Efendi, 1911.

Paşayan (Çarşı) Mahallesi’nden Hafize Hatun ibnet-i Memiş’in kendisine ait olan Yeniköy Mahallesi’nde Yukarı Çarşı caddesinde bir tarafı Karahasanoğlu El-hac Ağa bin İbrahim vereselerinin dükkânı, bir tarafı Yanıkzade Bahadır Ağa bin Ahmed’in dükkânı, bir tarafı da Tuz[cu]zade Mahmud Efendi bin Abdülaziz Ağa’nın dükkânı ve dördüncü tarafı sokak ile mahdud bir adet dükkânını bütün ekleriyle birlikte vakfı. Bu dükkân kiraya verilecek senelik kira gelirinden dükkânın tamire muhtaç yerleri tamir edildikten sonra kalanı üç hisseye bölünecek, bunlardan bir hissesi Müftü El-hac Hasan Hüsnü Efendi Caminin imamına, ikinci hisse Orta Caminin imamına, üçüncü hisse de Paşayan (Çarşı) Mahallesi’nde bulunan Sıbyan Mektebi muallimi ve hocalarına verilmek üzere vakfedilmişti. 1 Rebiülahir 1288 (19. 6. 1871).(25)   

Rize Müftüsü [Kösezade] El-hac Hasan Hüsnü Efendi bin El-hac Mustafa’nın kendisine ait olan bir tarafı Malkoçoğlu Caminin vakıf şadırvanı, bir tarafı deniz, bir tarafı caminin avlusu ve dördüncü tarafı umumi yol ile mahdud ve kirası bu caminin imamına verilmek üzere senelik ellişer kuruş kiralı caminin vakıf arsası üzerinde inşâ ettiği üç adet mağazaları vakfı. Bu mağazalardan hasıl olacak senelik iki yüz kuruş kira geliri, mağazaların üst katında ve o katın üstünde bulunan sekiz bab hücrede bulunan medrese talebelerine ders okutan müderris efendiye verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 15 Cemaziyelahir 1285 (2. 10. 1868).(26)

Malkoçoğlu Medresesi’nin kitabesi (Rize Evvel Zaman Arşivi)

Paşayan (Çarşı) Mahallesi’nden Mihaloğlu Dursun Efendi bin Abdülaziz’in Yukarı Çarşı’da bulunan Malkoçoğlu Camine bitişik medrese için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması medresede müderrislik yapan zata verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 22 Rebiülevvel 1313 (12. 9. 1895).(27)

Kalohton (Paşakuyu) Mahallesi’nden Güvelioğlu Hafız Ömer Efendi’nin mahalledeki eski mescit için 2000 kuruşu vakfı. Bu paranın nemasıyla mescide minber konulmak ve caminin hatibine senelik üç yüz kuruş verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 18 Cemaziyelevvel 1301 (15. 3. 1884).(28)   

İksenit (Kambursırt) Mahallesi’nden Kuveloğlu El-hac Salih bin El-hac Ali’nin vefatından beş gün önce 25 Şaban 1285 (10.12.1868) tarihinde vasi tayin ettiği Orta Cami’nin mütevellisi Osman Azmi Efendi marifetiyle kurulan vakıf. Vasiyete göre Salih Efendi’ye vekâleten vefâtından sonra bütün terekesi ve alacakları tahsil edilecek, ispatlı borcu zuhur ederse ödenecek, kalan terekesinden üçte biri dışında kalan yüz adet yüzlük mecidiye altın ifraz olunup bundan yirmi beş altının senelik neması İksenit (Kambursırt) Mahallesi’ndeki caminin imamına, ikinci yirmi beş altının senelik neması Diğer İksenit (Pilavdağı) Mahallesi imamına, üçüncü yirmi beş altının senelik neması Romanoz (Hayrat) Mahallesi Camii’nin imamına, on altının senelik neması Pindoz (Değirmendere) Mahallesi Cami’nin imamına, on altının senelik neması Orta Cami’nin hatibine, kalan beş altının senelik neması da atik ve cedid medresenin arasında bulunan harabenin inşasına sarf olunmak üzere vakfedilmişti. Tarih 5 Ramazan 1285 (20. 12. 1868).(29)

Haldoz (Bağdatlı) Mahallesi’nden Hacıaliefendizade Vehbi Efendi bin Hacı Ali Rıza Efendi’nin bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması mahalledeki Bağdadî Osman Camii imamına verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 18 Rebiülahir 1308 (1. 12. 1890).(30)

Haldoz (Bağdatlı) Mahallesi’nden tüccar Durmuşefendizade El-hac Abdülhamid Efendi bin El-hac Mustafa Efendi’nin mahalledeki iskelede bulunan kendisine ait iki tarafı mahalle camisi vakfı ve diğer iki tarafı umumî yol ile sınırlı iki adet dükkânını vakfı. Bu dükkânların senelik kiraları ile her senenin Şaban ayında iki vukıyye zeytinyağı satın alınıp Kuvaroz (Gülbahar) Mahallesi’ndeki küçük caminin fenerine verildikten sonra kalan fazlası Haldoz (Bağdatlı) Mahallesi’nde bu vakfa yakın bulunan caminin sıbyan muallimine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 5 Şaban 1279 (25. 1. 1863).(31)

Hamzabey Mahallesi’nden Yanıkoğlu Ahmed Ağa’nın çocukları Abdulhamid Ağa, Bahadır Ağa ve kız kardeşleri Gül Hatun’un anneleri Şişe Hatun’dan kendilerine intikal eden Yeniköy Mahallesi’nde sokak içinde bir tarafı dere ve Sükyasoğlu dükkânı, bir tarafı kabristan, bir tarafı tekkenin vakıf fırını ve dördüncü tarafı umumi yol ile mahdud tarlalarını vakfı. Bu tarla talip olana kiraya verilecek, senelik hâsıl olacak kirası dört hisse kabul edilip bir hissesi Yeniköy Mahallesi’nde sokak içinde bulunan Mumcuoğlu Cami’nin tamirine, kalan üç hissesi de caminin imam, hatip ve müezzinine eşit olarak verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 3 Ramazan 1280 (11. 2. 1864).(32)

Samri (Kaplıca) Mahallesi’nden İslâmoğlu Mustafa Efendi bin Hasan’ı mahallede ashâb-ı hayratın yardımıyla yeniden inşa ettirdiği cami için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imamına verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 13 Zilhicce 1280 (19. 5. 1864).(33)

Samri (Kaplıca) Mahallesi’nden İslâmoğlu Mustafa Efendi bin Hasan, mahallede bir tarafı kendi tarlası, bir tarafı vakıf arsası ve dördüncü tarafı umumi yol ile mahdud olan bir dükkân, bir oda ve bir ahırdan ibaret mülkünü vakfı. Bu gayr-i menkuller kiraya verilecek, senelik kirası mahalledeki mektebin sıbyan muallimine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 19 Cemaziyelahir 1308 (30. 1. 1891).(34)

Samri (Kaplıca) Mahallesi’nden İslâmoğlu Mustafa Efendi bin Hasan’ın dört bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasında üç yüz kuruş Atmeydanı mevkiinde bulunan sıbyan mektebi ve mescidin muallimine verildikten sonra kalan fazlası mektebin aydınlatma kandilleri için zeytinyağı vesair masraf ve tamirlerine harcanmak üzere vakfedilmişti. Tarih 11 Cemaziyelevvel 1316 (27. 9. 1898).(35)

Peripol (Pehlivan) Mahallesi’nden El-hac Mahmudzade El-hac İsmail Efendi’nin mahalle mesciti için 1000 kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından yüz elli kuruş mescidin imamına verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 5 Safer 1289 (13. 4. 1872).(36) 

Kamaşinoz (Mermerdelen) Mahallesi’nden Demiroğlu Haşim Efendi bin Abdullah’ın Akrotir (Camiönü) Mahallesi’ndeki cami için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından yüz elli kuruş caminin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 10 Rebiülevvel 1303 (17. 12. 1885).(37) 

Hurtoz (Fener) Mahallesi’nde hayırseverler tarafından inşa olunan cami için Karadere nahiyesi Tohli Mahallesi’nden Ömeroğlu Hüseyin Efendi bin Mustafa’nın bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 23 Rebiülevvel 1300 (3. 3. 1883).(28) 

Müftü Mahallesi’nden ve mahalledeki eski caminin banisi ahfadından Hacıhasanoğlu Yunus Ağa bin El-hac Hasan’ın yedi yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması olan yüz beş kuruş, Babik (Tophane) Mahallesi’nde deniz sahilinde Dalyan adlı yerde ecdadı tarafından inşa edilmiş eski mescidin imametine görevlendirilecek zata verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 5 Şevval 1289 (6. 12. 1872).(39)

Müftü Mahallesi’nden Çamaşoyzade Memiş Ağa bin Mustafa Ağa ile Şamlızade Muharrem Efendi bin Hamid efendilerin mahalledeki cami civarında doğusu ırmak, kuzeyi Çaybaşı, güneyi umumi yol ve batısı cami ile mahdud vakıf arsası üzerine inşa edip bir sene müddetle Lahanaoğlu İsmail bin Abbas’a kahvehane olarak kullanmak üzere kiraya verdikleri yerin senelik kirasından bu yerin tamiri icab ederse tamir edildikten sonra kalanından senelik elli kuruş camide mevlid okuyan zata, elli kuruş buranın müezzinine, kalanı da buradaki sıbyan muallimine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 25 Rebiülahir 1325 (7. 6. 1907).(40)

Roşi (Reşadiye) Mahallesi’nden Saraçzade Mahmud Efendi bin Abdülhamid Efendi’nin mahalledeki mescit için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması mescidin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 17 Zilkade 1328 (20. 11. 1910).(41)

Diğer İksenit (Pilavdağı) Mahallesi’nden Zaimoğlu Hacı Ahmed bin Hasan’ın kasaba içinde Koratacı Hacı Mehmed Efendi’nin medresesi bitişiğinde ve Yeniköy sokağında bulunan kendisine ait iki tarafı umumi yol, bir tarafı Tuzcuzade müteveffa Mahmud Paşa’nın veresesi dükkânı ve dördüncü tarafı Metozadelerin fırınıyla sınırlı dükkânını vakfı. Bu dükkânın senelik kira gelirinden dükkânın tamir masrafı çıktıktan sonra kalanından yarım yüzlük mecidiye altın dükkânın bitişiğinde bulunan caminin imam ve hatibine, yarım yüzlük mecidiye altın caminin üstünde bulunan medresenin müderrisine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 14 Rebiülevvel 1311 (24. 9. 1893).(42)

Mişona (Pazarköy) köyünden Akmehmedoğlu Hafız Numan Efendi bin Hüseyin’in Hazavit (Ulucami) köyü Sırt Mahallesi’nde yeniden inşa edilen mescit için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması mescidin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 11 Rebiülevvel 1331 (18. 2. 1913).(43)

Mişona (Pazarköy) köyünden Mandevoğlu Ahmed Efendi bin Hacı Hamid Efendi’nin köydeki eski caminin enkazıyla yeni olarak inşa edilen mescit için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması mescidin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 4 Safer 1320 (12. 5. 1902).(44)

Mağaloz (Camidağı) köyünden Kösemehmedoğlu Molla Hüseyin bin Ali’nin köyde Askoroz mahallinde bulunan mescit için iki bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik üç yüz kuruş nemasından yüz kuruşu mescide minber konularak burada cuma ve bayram namazları için imamet hizmetini, yüz kuruşu sıbyan muallimi hizmetini ve yüz kuruşu da hatiplik hizmetini ifa edecek zata verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 15 Rebiülahir 1287 (14. 6. 1870).(45)

Uma Toğli (Uçkaya) köyünden Bıçakçıoğlu Mehmed Efendi bin Eyüb Efendi’nin köydeki cami için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 29 Zilkade 1302 (9. 9. 1885).(46)

Ğiliçoz köyü Kanloroz (Selimiye) Mahallesi’nden Sofuoğlu Osman Çavuş bin Ahmed’in mahalledeki eski mescit için iki bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik üç yüz kuruş neması mescide minber konularak burada imam ve hatip olacak kişilere eşit olarak verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 5 Rebiülevvel 1290 (3. 5. 1873).(47)

Ğiliçoz (Yeni Selimiye) köyünden Eskitoğlu İbrahim Efendi bin Osman Efendi’nin köydeki cami için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imamına verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 6 Zilhicce 1329 (28. 11. 1911).(48)

Konyat (Tuğlalı-Küçükköy) köyünden Sarıosmanoğlu Hacı Yakub bin Hasan’ın köydeki eski mescit için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması mescide minber konularak burada hatip olacak kişiye verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 23 Cemaziyelulâ 1290 (19. 7. 1873).(49)

Concik (Taşpınar) köyü Fuçimlez Mahallesi halkından nüvvabdan Mollaahmedoğlu Hacı Receb Efendi bin Mehmed Efendi’nin otuz dört adet yüzlük mecidiye altun ile otuz iki kuruşu vakfı. Vakfedilen altının senelik nemasından dört yüz seksen beş kuruş kendisi tarafından inşa edilmiş mescide imam ve bitişiğindeki mektebin muallimi olacak zata verilmek, ayrıca mescidin aydınlatılması için satın alınacak bal mumu için senelik on beş kuruş ve Vela (Veliköy) Camii’nin aydınlatılması için de satın alınacak bal mumu için yine senelik on beş kuruş verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 6 Muharrem 1299 (28. 11. 1881).(50)

Concik (Taşpınar) köyü Fuçimlez Mahallesi halkından Mollaahmedoğlu Mustafa Efendi bin Abdullah’ın mahallede nüvvabdan Hacı Receb Efendi bin Mehmed Efendi’nin inşa ettiği mescit için iki bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından iki yüz kuruş caminin hatibine, kalan fazlası da mütevelliye verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 29 Zilkade 1296 (14. 11. 1879).(51)

Concik (Taşpınar) köyünden Mollaahmedoğlu Mehmed Efendi bin Reşid’in köydeki caminin bitişiğinde inşa ettiği mektep için bin kuruşu vakfı. Bu paranın neması mektep de muallim olan kişiye verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 17 Zilkade 1298 (11. 10. 1881).(52)

Concik (Taşpınar) köyünde ashâb-ı hayrat tarafından inşa edilen caminin hatibi Mollaahmedoğlu Mehmed Efendi bin Reşid’in köydeki cami için bin kuruşu vakfı. Bu paranın neması caminin imamına verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 25 Rebiülahir 1298 (26. 3. 1881).(53)

Şetroz (Gölgeli) köyünden Kazmaoğlu Hacı Hüseyin Efendi bin Osman’ın inşa ettiği mescit için iki bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından yüz elli kuruş caminin imamına, yüz elli kuruş da hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 7 Cemaziyelahir 1303 (13. 3. 1886).(54)

Seveloz (Alipaşa) köyü Hacıserver Mahallesi’nde ashâb-ı hayratın inşa ettiği mescit için bu mahalleden Sengâloğlu Osman Efendi bin Mustafa Efendi’nin on adet yüzlük mecidiye altını vakfı. Bu paranın senelik yüz elli kuruş neması caminin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 11 Şevval 1304 (3. 7. 1887).(55)

Arğaloz köyü Rados (Çiftekavak) Mahallesi’nde ashâb-ı hayratın inşa ettiği cami için bu köyden Yazıcıoğlu İsmail Efendi bin İbrahim’in bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 25 Rebiülahir 1298 (26. 3. 1881).(56)

Salarha Holitoz (Üzümlü) köyünde yeniden inşa edilen mescit için Kakooğlu Süleyman Efendi bin Memiş Efendi’nin bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması mescidin imam ve hatiplerine eşit olarak verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 12 Zilkade 1321 (30. 1. 1904).(57)

Hamalyoz Raşota (Söğütlü) köyünden Hordoloşzade Yusuf Efendi bin Ali Ağa’nın köyde bulunan cami için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imam ve hatiplerine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 12 Rebiülevvel 1318 (9. 7. 1900).(58) 

Fatla (Kireçhane) köyünden Bayraktaroğlu İdris bin Ali’nin köydeki cami için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 20 Cemaziyel evvel 1303 (24. 2. 1886).(59)

Fatla (Kireçhane) köyünden Bayraktaroğlu Abdülmecid Efendi bin Yusuf Efendi’nin köydeki cami için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imamına verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 29 Rebiülahir 1324 (22. 6. 1906).(60)

Atyanoz Çikara (Bozkale) köyünden Karaderecioğlu Arif Efendi bin Yunus’un köydeki cami için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imamına verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 12 Muharrem 1320 (21. 4. 1902).(61)

Atyanoz Çikara (Bozkale-Yenikale) köyünden Lazoğlu Ömer Efendi bin Hurşid’in köyün Çikara (Yenikale) Mahallesi’nde bulunan mescit için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması mescidin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 18 Cemaziyelahir 1328 (26. 6. 1910).(62)

Atyanoz (Bozkale) köyünden Abdioğlu Memiş Alemdar bin Mehmed Emin’in kendisine ait bir değirmeni ve bu değirmene su taşıyan su harkını köy halkına ücretsiz olarak kullanmak üzere vakfı. Abdioğlu Memiş Alemdar, değirmen civarında bulunan karayemiş ağacından ceviz ağacına kadar olan tarlasının mahsulünü de harap olduğu zaman değirmenin tamiri için harcanmak üzere buraya vakfetmişti. Tarih 25 Rebiülahir 1280 (9. 10. 1863).(63) 

Salarha Singöz (Kömürcüler) köyünden Mollahasanoğlu Mustafa Efendi bin Ahmed’in köydeki eski cami için üç bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik dört yüz elli kuruş neması, camiye yeniden minber konularak burada hatip olacak zata verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 25 Zilkade1293 (12. 12. 1876).(64)

Salarha Singöz (Kömürcüler) köyünden Lafazanoğlu Receb Efendi bin Osman’ın bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması Karayemiş köyünde bulunan caminin imam ve hatiplerine eşit olarak verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 2 Zilkade 1310 (18. 5. 1893).(65) 

Salarha Singöz (Kömürcüler) köyünden Kazdaloğlu Ahmed Efendi bin Osman’ın köydeki mescit için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması mescidin imamına verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 22 Zilhicce 1319 (1. 4. 1902).(66)

Kuzandinoz (Taşlık) köyünden Sakıoğlu Ömer Efendi bin Mahmud Efendi’nin köydeki cami için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imamına verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 6 Rebiülahir 1317 (13. 8. 1899).(67)

Salarha Kapnes (Güneştepe) köyünden Ömeroğlu Zekeriya Efendi bin Ali’nin köyde ashâb-ı hayrat tarafından yeniden inşa edilen cami için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imam ve hatiplerine eşit olarak verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 9 Şevval 1311 (16. 4. 1894).(68)

Gotoz (Pekmezli) köyünden Kanburoğlu Hasan Efendi bin Hacı Hüseyin’in köydeki cami için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imamına verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 17 Şaban 1326 (13. 9. 1908).(69)

Aron Mağloz (Sütlüce-Camidağı) köyü Derebaşı Lihyoz mahallinde yeniden inşa edilen mescit için Avcıoğlu Ahmed Efendi bin Ali ve Kasbaroğlu Receb bin Musa’nın biner kuruştan iki bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması mescidin imam ve hatiplerine yarı yarıya verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 9 Rebiülevvel 1316 (28. 7. 1898).(70)

Uma Tarıklar (Yolüstü) köyünden Tavukçuoğlu Memiş Efendi bin Hasan’ın köyde ashâb-ı hayır tarafından yeniden inşa olunan cami için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması mescidin imam ve hatiplerine yarı yarıya verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 19 Receb 1312 (15. 1. 1895).(71)

Kalamoz (Akpınar) köyünden Ruboğlu Ömer Efendi bin Ömer’in köyde yeniden inşa edilen medrese için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması medresede müderris olan zata verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 29 Cemaziyelulâ 1324 (22. 7. 1906).(72) 

Potomya Kaçaran (Zincirliköprü) köyünden Kanburoğlu Mustafa Efendi bin Hacı Mehmed’in köyde önceden inşa edilmiş mescit için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması mescidin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 23 Safer 1320 (31. 5. 1902).(73)

Mirekaloz (Hamidiye) köyünden Karamahmudoğlu Hafız Mustafa Efendi bin Mahmud Ağa’nın köydeki mescit için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından yarısı mescidin imamına, diğer yarısı da caminin tamirine harcanmak üzere vakfedilmişti. Tarih 14 Zilkade 1291 (24. 12. 1874).(74)   

Mirekaloz (Hamidiye) köyünden Külünkoğlu Osman Efendi bin Zekeriya ile aynı köyden İlancıoğlu Hüseyin Efendi bin Kemal’in biner kuruştan iki bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması on sekiz hisse kabul edilip üç hissesi köyün Fetekoz (Gündoğdu) denen mahallinde bulunan mescidin tamirine, on beş hissesi de bu mescidin imam ve hatiplerine yarı yarıya verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 22 Zilkade 1327 (6. 12. 1909).(75)

Canbolat (Pehlivantaşı) köyünden Velioğlu Yunus Efendi bin Memiş’in köyde ashâb-ı hayır tarafından yeniden inşa edilen cami için bin dört yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imam ve hatiplerine yarı yarıya verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 27 Şaban 1311 (5. 3. 1894).(76)

Salarha Ruspa (Muradiye) köyünden Ömeroğlu Mehmed Efendi bin Hüseyin’in Salarha Tekye mevkiinde bulunan mescit için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması mescidin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 11 Rebiülahir 1332 (8. 3. 1914).(77)

Veyla (Veliköy) köyünden Kopuzoğlu Mustafa bin Mahmud, Mollaahmedoğlu Dursun bin Mehmed ve Kopuzoğlu Molla Hüseyin bin Ahmed’in dört bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması köyde ashâb-ı hayrat tarafından yeniden inşa edilen medresede müderrislik yapan zata verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 13 Rebiülahir 1310 (3. 11. 1892).(78)

Salarha Ahungöz (Yiğitler) köyünden Kabiloğlu Hacı Yunus bin Osman, Kabiloğlu Hüseyin bin Abdülaziz, Karbuzunoğlu İbrahim bin Hurşid ve Çaboğlu Receb bin Mehmed’in köyde ashâb-ı hayrat tarafından yeni olarak inşa edilen medrese için otuz iki adet yüzlük mecidiye altını vakfı. Bu paranın senelik neması medresenin müderrisine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 7 Şaban 1309 (6. 3. 1892).(79)

Hamalyoz (Balıkçılar) köyünden Azaklıoğlu Hacı Ali Efendi bin Hasan’ın köyün Yalı mevkiinde bir tarafı Murtazaoğlu Hacı İlyas ve Mikdad efendilerin tarlası, bir tarafı çaybaşı ve dördüncü tarafı umumî yol ile mahdud, alt katı halen mescit ve üç mağaza, üst katı dört oda ve bir kahvehaneden ibaret binanın kuzey tarafında bulunan mağaza ile üstünde bulunan dört oda ve bir kahvehaneyi kendisine ait elli adet tam yüzlük mecidiye altın ile inşa ve ikmal ederek vakfetmesi. Bu mağaza, oda ve kahvehane kiraya verilecek, senelik kira geliriyle tamir ve vergileri çıktıktan sonra kalanı, mescidin sıbyan muallimi ile buranın imamına yarı yarıya verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 6 Muharrem 1321 (4. 4. 1903).(80)

ARDEŞEN VAKIFLARI
Öce (Yeniyol) köyünde halkın yeni inşa etmiş olduğu mescide Yakuboğlu Mehmed Çavuş bin Hasan’ın bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından iki yüz kuruşu mescidin imam ve hatiplerine, fazlası da mescidin aydınlatma yağı ve sair masraflarına sarf olunmak üzere vakfedilmişti. Tarih 27 Ramazan 1291 (7. 11. 1874).(81)

Ardeşen'in Yanivat köyüne ait vakfiye

Yanivat (Bayırcık) köyünden Süleymanoğlu Hasan bin Ali’nin köy halkının inşa ettiği mescide bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından iki yüz kuruş mescidin imamına verildikten sonra fazlası mescidin aydınlatma yağı ve sair levazımına sarf olunmak üzere vakfedilmişti. Tarih 5 Muharrem 1292 (11. 2. 1875).(82)

Ziğem-i Süflâ (Aşağı Durak) köyünde halkın inşa ettiği cami için Kasımoğlu Ahmed Efendi bin Kasım Ağa’nın bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından iki yüz kuruşu inşa edilen caminin hatibine, yirmi beş kuruşu da caminin tamirine vermek üzere vakfedilmişti. Tarih 28 Ramazan 1300 (2. 8. 1883).(83)

Dutha (Tunca) köyü Armutluk Mahallesi’nde inşa edilen cami için köy halkından Çukuroğlu Ali Efendi bin Ahmed’in bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından yüz yirmi beş kuruşu caminin imamına, yüz kuruşu da hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 12 Cemaziyelevvel 1302 (27. 2. 1885).(84)

Dutha (Tunca) köyü Omçore (Güney) Mahallesi’nde yeni inşa edilen cami için Puneninoğlu Hüseyin Ağa ibn-i Ahmed Ağa’nın üç bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması üç hisseye ayrılıp, caminin imamı, hatibi ve caminin tamirine harcanmak üzere vakfedilmişti. Tarih 11 Zilkade 1302 (22. 8. 1885).(85)

Ziğem-i Süfla köyü Palivat (Sinan) Mahallesi’nde halkın inşa ettiği cami için Yanıkoğlu Mustafa Efendi bin Ahmed Efendi’nin bin iki yüz elli kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından yüz elli kuruşu caminin imamına, 37,5 kuruşu da caminin tamirine harcanmak üzere vakfedilmişti. Tarih 10 Şaban 1306 (11. 4. 1889).(86)

Ğere (Işıklı) iskelesine yakın bir yerde kaza müftüsü Cibistas (Kavaklıdere) köyünden Abdülhamid Efendi bin Mustafa Efendi’nin önderliği ve civar köyler halkının iltimasıyla hayırseverlerden toplanan para ile on sekiz oda ve bir dershane olmak üzere inşa edilmiş medrese için müftü efendinin üç bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından dört yüz elli kuruş medresenin müderrisine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 13 Cemaziyelevvel 1310 (3. 12. 1892).(87)

Sifat (Pirinçlik) köyünde yeni inşa edilmiş mescit için Hacıosmanoğlu Mehmed Ağa bin Ali’nin bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından yüz kuruşu köyün imam ve hatiplerine, yüz yirmi kuruşu da köyde bulunan sıbyan mektebi muallimine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 6 Muharrem 1313 (29. 6. 1895).(88)

Kvancari (Elmalık) köyünden Hasan Efendi ibn-i Hafız Mikdad Efendi’nin köydeki cami için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından yetmiş beş kuruş caminin imam ve hatiplerine, yüz elli kuruşu da köyün sıbyan mektebi muallimine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 29 Şevval 1320 (28. 1. 1903).(89)

Ağvan (Seslikaya) köyü Hocaabad (Hocivat) Mahallesi’nden İncemehmedoğlu Salih Efendi bin Ali’nin mahallede inşa ettikleri cami için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından caminin imam ve hatiplerine yüz elli kuruş, mahallenin sıbyan muallimine de yetmiş beş kuruş verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 19 Zilhicce 1320 (18. 3. 1903).(90)

Ziğem-i Ulya (Yukarı Durak) köyü Pagivat Mahallesi’nden Katırcıoğlu Ali Efendi bin Ali’nin mahallede inşa olunan cami için iki bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından elli kuruş caminin imamına, elli kuruş hatibine, otuz kuruş da caminin aydınlatılmasına verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 26 Şaban 1326 (22. 9. 1908).(91)

Ziğem-i Ulyâ (Yukarı Durak) köyünden İbrahim Efendi bin Ali Efendi’nin köydeki cami için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından yüz elli kuruşu caminin imamına, yetmiş beş kuruşu da sıbyan muallimine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 15 Zilhicce 1326 (8. 1. 1909).(92) 

ÇAMLIHEMŞİN VAKIFLARI
Hemşinbaşköy (Ortaklar)’de ashab-ı hayrattan El-Hac Memiş Paşa’nın inşa ettirdiği mescit için Çalmaşurzade’nin … (ismin olduğu yer çürüyüp kopmuş) tescil için mütevelli tayin ettiği Çalmaşurzade Mehmed Mizrap bin Mustafa huzurunda bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından iki yüz kuruşu mescidin hatibine, fazlası da mescidin aydınlatma yağı ile levâzım-ı sâiresine harcanmak üzere vakfedilmişti. Tarih 5 Safer 1292 (13. 3. 1875).(93)

Mollaveys (Ülkü) köyü Mazmun Mahallesi’nde Kürdzade Kasım Fikri Efendi ibn-i İsmail Efendi’nin inşa ettiği cami için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imam ve hatiplerine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 18 Rebiülahir 1300 (26. 2. 1883).(94)

Mollaveys (Ülkü) köyü Karşı Mahallesi’ndeki ahalinin inşa ettiği cami için Mollaoğlu Ahmed Faik Efendi bin Mehmed Efendi’nin bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından elli kuruşu bu caminin imamına, elli kuruşu hatibine, yirmi kuruşu Şaban ayında caminin aydınlatılmasına, yirmi kuruşu tefrişatına, beş kuruşu da vakfın mütevellisine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 1 Ramazan 1329 (26. 8. 1911).(95)

Mollaveys (Ülkü) köyü ahalisi hayır sahipleri tarafından üç bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın neması köyde bulunan medreseye vakfedilmişti.(96)

Çinçiva (Şenyuva) köyü Emlaskür Mahallesi’nde köy halkının yeni inşa ettiği mescit için Sakıoğlu Hafız Mehmed Efendi bin Mustafa’nın iki bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından iki yüz kuruş caminin imam ve hatibine verildikten sonra fazlası aydınlatma yağı ve saireye sarf olunmak üzere vakfedilmişti. Tarih 21 Cemaziyelahir 1305 (4. 4. 1888).(97)

Viçe-i Süflâ (Aşağı Çamlıca) köyü camisi için Reyhanoğlu Emin Efendi bin Ahmed’in bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imam ve hatiplerine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 13 Receb 1308 (22. 2. 1891).(98)

Gvant (Çayırdüzü) köyünde Kuyumcuoğlu Mustafa Efendi bin Emin ile yine Kuyumcuoğlu Mehmed Efendi bin Mustafa’dan her birinin mahalle camisi için yedi yüz ellişer kuruştan bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imam ve hatiplerine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 29 Şevval 1310 (16. 5. 1893).(99)

Kısmenmaliver (Yukarı Şimşirli) köyü bitişiğinde Livikcakisli (Güroluk) Mahallesi’nde Mollayusufoğlu Mehmed Efendi bin Beşir Efendi’nin mahalle camisi için beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması mahalledeki caminin imamına verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 29 Şevval 1310 (16. 5. 1893).(100)

Kolona köyü Amokta (Şenköy) Mahallesi’nden Kürdoğlu Mehmed Tahir bin Musa’nın inşa ettiği mescit için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından yüz kuruşu mescidin imam ve hatiplerine, yüz yirmi beş kuruşu da mahallenin sıbyan mektebi muallimine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 14 Receb 1317 (18. 11. 1899).(101)

Kolona (Zilkale) köyünde Numanzade İbrahim Efendi bin Hamid Efendi’nin köy camisi için üç bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından üç yüz kuruşu caminin imam ve hatibine, yüz elli kuruşu da köyün sıbyan muallimine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 20 Muharrem 1322 (6. 4. 1904).(102)

Çamlıhemşin’in Ortan köyünden Rize naibi Gülapoğlu Ali Necip Efendi

Viçe-i Ulyâ (Yukarı Çamlıca) köyünde halkın inşa ettiği mescit için Hacıyunusefendizade Abdulhalil Efendi bin El-hac Yunus Efendi’nin, tescil için mütevelli tayin ettiği Gülabzade Necib Efendi huzurunda dört bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından yüz yirmi kuruşu caminin imam ve hatiplerine, yüz seksen kuruşu da köyün sıbyan mektebi muallimine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 26 Zilhicce 1318 (16. 4. 1901).(103)

Abişho (Köprübaşı) köyünden Kaboğlu Ali Efendi bin Ahmed’in köy camisi için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından yüz elli kuruşu caminin imam ve hatibine, yetmiş beş kuruşu da köyün sıbyan muallimine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 10 Safer 1325 (25.3.1907).(104)

Meydan Koboca köyünde halkın inşa ettiği cami için Midiçoğlu Sabit Efendi bin Hurşid’in bin iki yüz elli kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından elli kuruşu caminin imamına, elli kuruşu hatibine, kırk kuruşu da her sene Şaban ayında caminin aydınlatma ve tefrişatına harcanmak üzere vakfedilmişti. Tarih 25 Safer 1329 (25. 2. 1911).(105)

ÇAYELİ VAKIFLARI
Mapavri nahiyesi iskelesinde Murciva (Yenipazar) Mahallesi’nde Kazmazoğlu Mustafa Efendi’nin ihya ve inşa ettiği Çarşı Camii adıyla bilinen caminin tamir, onarım, ders muallimi, bal mumu, zeytin yağı, kandil ve sair masraflarına verilmek üzere ashâb-ı hayratın vakf eyledikleri 2257 kuruş ile Mustafa Efendi’nin oğlu merhum Hacı Osman Efendi’nin kendi mülkü olup kiralarını bu camiye verilmek üzere 1250 (1834-35) senesinde vakf eylediği seksen beş dükkânın arsa ve sergi mahalleri vakfı. Tarih 5 Muharrem 1280 (22. 6. 1863).(106)

Canceva (Küçükcaferpaşa) köyü halkından Ahmedoğlu Ali Efendi bin Mahmud’un köyde ashâb-ı hayır tarafından inşa olunan mescit için iki bin kuruşu vakfı. Mescide minber konularak bu paranın senelik üç yüz kuruş olan nemasından yüz kuruşu hatibe, iki yüz kuruşu da imama verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 23 Muharrem 1288 (13.4.1871).(107) 

Akrotır (Limanköy) köyünden Hacıoğlu Hasan Efendi bin El-hac Yahya’nın köydeki mescit için bin kuruşu vakfı. Mescide minber konulması ve bu paranın neması caminin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 25 Muharrem 1289 (4. 4. 1872).(108)

Akrotır (Limanköy) köyünden Giritlioğlu Yusuf Efendi bin Mehmed’in köyde yeniden inşa olunan mescit için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması mescidin imam ve hatiplerine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 17 Rebiülevvel 1320 (23. 6. 1902).(109)

Çeçeva (Güzeltepe) köyü Aloğlu Mahallesi’nden Aloğlu Ali Efendi bin Emin’in mahalledeki mescit için üç bin kuruşu vakfı. Mescide minber konulması ve bu paranın neması caminin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 8 Şaban 1292 (8. 9. 1875).(110)

Çeçeva (Haremtepe) köyünden Şamlıoğlu Ahmed Efendi bin Abdi’nin köyde inşa olunan medrese için 4227 kuruş 30 parayı vakfı. Bu paranın senelik neması medresede tedris-i ulûm-i nafia eden müderris efendiye verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 9 Receb 1319 (22. 10. 1901).(111) 

Çeçeva (Güzeltepe) köyünden Aloğlu Şevki Efendi bin Ali Efendi’nin köyün Aloğlu Mahallesi’nde bulunan cami için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imamına verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 18 Zilkade 1328 (21. 11. 1910).(112)

Sırt köyünden Haremoğlu Abdullah Efendi bin Mehmed’in köydeki eski mescit için üç bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik dört yüz elli kuruş nemasından mescide minber konulması ve caminin imamıyla hatibine yarı yarıya verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 23 Receb 1292 (24. 8. 1875).(113)

Sırt köyünden Horomoğlu Ömer bin Mehmed’in köy camisine bitişik olarak inşa olunan medrese için üç bin kuruşu vakfı. Bu paranın neması medresede tedris-i ulûm nâfia eden müderris efendiye verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 29 Şaban 1318 (22. 12. 1900).(114) 

Babik (Gürpınar) köyünden Hocazade İsmail Hakkı Efendi bin Mustafa’nın köyde yeniden inşa edilen cami için iki bin kuruşu vakfı. Bu paranın neması caminin imam ve hatiplerine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 28 Rebiülahir 1300 (8. 3. 1883).(115)

                        
Çukurluhoca Medresesi ve medresenin kurucusu Zikürlizade Ali Zühdü Efendi’nin mezar taşı

Babik (Çukurluhoca) köyünden Zikürlioğlu Ali Efendi bin Osman’ın köyde bulunan medrese için iki bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması medresede tedris-i ulûm nâfia eden müderris efendiye verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 23 Receb 1319 (5. 11. 1901).(116) 

Leroz Gorgor Mervan (Büyükköy) köyü halkından Durmuşoğlu Hacı Ahmed Efendi bin Mehmed’in köy camisi için bin kuruşu vakfı. Bu paranın neması caminin imamına verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 17 Zilhicce 1314 (19. 5. 1897).(117)

Leroz Mervan (Büyükköy) köyünden Sarıhasanoğlu Ali Efendi bin Ali’nin köyün Havli adlı mahallinde bulunan mescit için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması mescidin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 17 Zilhicce 1331 (17. 11. 1913).(118)

Leroz Mervan (Büyükköy) köyünden Küçük İslâmoğlu Mehmed Efendi’nin ashâb-ı hayrın yardımıyla yeni olarak inşa ettiği altı odalı medrese vakfı. Mütevelli Mehmed Efendi’nin vefatı üzerine bu vazife 15 Ramazan 1282 (1. 2. 1866) tarihinde kardeşi Ali Efendi bin Osman’a tevcih edilmişti.(119) 

Leroz Gorgor (Büyükköy) köyünden Külünkoğlu Mustafa Efendi bin Mehmed’in köyde Yavlakoz adlı mahalde bulunan cami için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imamına verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 18 Cemaziyelahir 1328 (26. 6. 1910).(120)

Gorgorlu (Büyükköy) köyünden Külünkoğlu Hasan Efendi bin Memiş Efendi’nin köyün Ahiyoz (Armutlu) adlı mahallinde bulunan cami için 1053 kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imamına verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 29 Receb 1330 (15. 7. 1912).(121)

Armud Ahiyoz (Armutlu) köyünden Hacıoğlu Mehmed Efendi bin Zehir’in köy camisi için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imamına verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 4 Rebiülahir 1329 (4. 4. 1911).(122)

Leroz Karadere (Derecik) köyü halkından Kakşioğlu Yunus Efendi bin El-hac Mehmed’in köy camisi için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın neması caminin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 20 Şaban 1298 (17. 7. 1881).(123)
Lihyoz (Beşikçiler) köyünden Morgiloğlu Mehmed bin Osman’ın köyün Amrud Mahallesi’nde bulunan eski mescit için üç bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik dört yüz elli kuruş neması, mescide minber konulup, burada hatip olacak zata verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 15 Cemaziyelulâ 1291 (29. 6. 1874).(124)

Leroz Lihyoz (Beşikçiler) köyünden Morgiloğlu Mehmed Efendi bin Osman’ın Kalamoz (Akpınar) köyü Dere Mahallesi’nde yeni olarak inşa edilen mescit için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması mescidin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 7 Rebiülevvel 1324 (1. 5. 1906).(125)

Komika (Küçüktaşhane) köyünden Ahmedoğlu Akif Efendi bin Mustafa’nın köydeki cami için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imamına verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 11 Cemaziyelevvel 1316 (27. 9. 1898).(126)

Galata (Abdullahhoca-Yalı) köyünden Karaömeroğlu İsmail Efendi bin Ali’nin köyün Karaömerli adlı mahallinde bulunan mescit için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması mescidin imam ve hatiplerine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 20 Zilkade 1326 (14.12.1908).(127)

Fenaçi (Yanıkdağ) köyünden Bağdadlıoğlu Mehmed Efendi bin Ömer Efendi’nin köyde bulunan mescit için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imam ve hatiplerine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 10 Ramazan 1319 (21.12.1901).(128)

Arpik (Musadağı) köyünden Kuloğlu Mehmed Efendi bin Ahmed’in köydeki mescit için bin üç yüz kuruşu vakfı. Bu paranın neması, mescide minber konulması ve mescidin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 13 Zilkade 1288 (23.1.1872).(129)

Arpik Makraş (Musadağı) köyünden Molla İslâmoğlu Mahmud Efendi bin Hüseyin’in Makraş Mahallesi’nde ashâb-ı hayır tarafından inşa olunan mescit için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imam ve hatiplerine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 8 Zilhicce 1316 (18.4.1899).(130)

Gürgen maa Haytef (Gürgenli) köyü halkından Kalafatoğlu Mehmed Efendi bin Ali Osman’ın ashâb-ı hayır tarafından Lihyoz maa Haytef Camii yakınında inşa olunan kargir medrese için iki bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması medresenin müderrisine verilmek üzere vakfedilmişti. Vakfın tesisinden sonra buranın müderrisliğine tayini hususunda verilen istida üzerine, müderrislik imtihanda ehliyet ve liyakati anlaşılan Kalafatoğlu Mehmed Efendi’ye tevcih edilmişti. Tarih 27 Zilkade 1322 (2. 2. 1905).(131)

Perkam (Yenihisar) köyünden Bekiroğlu Hacı Yunus Efendi bin Ali’nin köyde kendi Mahallesi’nde yeni olarak inşa ettiği sıbyan mektebi için üç bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması mektebin muallimine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 4 Şaban 1313 (19. 1. 1896).(132)

DEREPAZARI VAKIFLARI
Şimadiyoz (Esentepe-Kirazdağı) köyünde ashab-ı hayratın yeniden inşa ettiği cami için mahalle halkından Kamiloğlu Hasan Çavuş bin Ali ile Alibaşoğlu Ahmed Ağa bin Hasan’dan her birinin biner kuruş olmak üzere toplam iki bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından caminin hatibine iki yüz elli kuruş, caminin tamirine de elli kuruş harcanmak üzere vakfedilmişti. Tarih 17 Cemaziyelevvel 1301 (14. 3. 1884).(133)

Derepazarı’nın Lazkoz köyüne ait vakfiye

Lazkoz (Çalışkanlar) köyü ahalisinden Çalıkoğlu Hüseyin bin Mustafa’nın köy camisi için iki bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 5 Cemaziyelevvel 1309 (7. 12. 1891).(134)

Filandoz (Derepazarı Merkez) köyü ahalisinden Hacıtataroğlu Zekeriya Efendi bin Hacı Ahmed’in köyde kendisine ait arsa üzerinde ashâb-ı hayır yardımıyla inşa ettiği caminin altında kendi malından olmak üzere inşa ettiği iki adet mağazayı vakfı. Bu mağazalar talibine kiraya verilecek senelik kira geliri caminin imam ve hatiplerine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 17 Ramazan 1310 (4. 4. 1893).(135)

FINDIKLI VAKIFLARI
Sümle (Sümer) köyünün Saat Mahallesi’nde ahaliden Çekemişzade Hacı Ali Kaptan’ın inşa ettiği mescit ve bu mescit için Hacı Ali Kaptan’ın oğlu Mehmed Kamil Efendi’nin bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından 225 kuruş mescidin imam ve hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 19 Rebiülahir 1319 (5. 8. 1901).(136)

Fındıklı’nın Sümle köyüne ait vakfiye

Viçe (Fındıklı merkez) Camii imamlığı ve sıbyan mektebi muallimliği vazifesini ifa edecek kişiye senelik 800 kuruş verilmek üzere mütevelli Manavoğlu Osman Efendi Vakfı. R. 1319 (1903)(137)

Piskala-i Ulyâ (Gürsu) köyünden Burbutunoğlu Ahmed Efendi bin Ali’nin Piskala-i Ulyâ Hemşinlik köyü halkından Burbutunoğlu Ali Efendi huzurunda üç bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik dört yüz elli kuruş neması köyde hayır sahibi köylüler tarafından bina ve ihya edilen caminin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 14 Muharrem 1328 (26. 1. 1910).(138)

Manastır (Hürriyet) köyü ahalisinden Hacıalizade Hacı Ali Efendi bin Şeyh’in bina ve ihya ettiği cami vakfı. Bu cami ve caminin nakit parası vakfının mütevelliliği Ali Efendi’nin oğlu Ahmed Efendi’ye, onun da vefatı üzerine Ahmed Efendi’nin büyük oğlu Tevfik Efendi’ye tevcih edilmiştir. Tarih 27 Rebiülahir 1328 (7. 5. 1910).(139) 

GÜNEYSU VAKIFLARI
Kanboz (İslâhiye-Selamet) köyünden Keleşalemdaroğlu Mahmud bin Mehmed’in köydeki mescit için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması mescide minber konulup hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 8 Şaban 1289 (11. 10. 1872).(140)

Güneysu'nun Kanboz Kaşatoz köyüne ait vakfiye

Kanboz Kaşatoz (İslahiye) köyü Çaklanikoz Mahallesi’nde halkın yeni olarak inşa ettiği mescit için köy halkından Karaosmanoğlu Hafız Ahmed Efendi bin Ahmed’in bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması mescidin imam ve hatiplerine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 26 Rebiülevvel 1318 (23.7.1900).(141)

Viroz (Küçükcamii) köyünden Kurdoğlu Hafız Kâmil Efendi bin Hacı Arif Efendi’nin köyün Paravol (Ortaköy) mahallinde bulunan mescit için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması mescidin imam ve hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 24 Muharrem 1330 (15. 1. 1912).(142)

Başgürgen (Gürgen) köyünden Kalenderoğlu Osman Efendi bin Mehmed’in köy camisi için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 5 Receb 1298 (2. 6. 1881).(143)

Potomya Zavendik (Adacamii) köyünden Havioğlu Emin Efendi bin Ömer’in köy camisi için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 15 Ramazan 1298 (10. 8. 1881).(144)

Potomya Zavendik (Adacamii) köyünden Havilaoğlu Şükrü Efendi bin Dursun Efendi’nin köy camisi için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imamına verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 17 Şevval 1322 (24.12.1904).(145)

Pulihoz (Dumankaya) köyü Palogorap (Ballıdere) Mahallesi’nden Karaalioğlu Molla Hüseyin bin Salih, Karaalioğlu Mahmud Çavuş bin Ömer ve Velioğlu Mesud bin Hasan’ın iki bin kuruş vakfı. Bu paranın senelik nemasından üç yüz kuruş, köydeki caminin imam ve hatiplerine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 25 Şaban 1309 (24. 3. 1892).(146)

Hazavit (Ulucamii) köyünden Mutıoğlu Abdurrauf Efendi bin Mustafa’nın mecidiye yirmi kuruş hesabıyla iki bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması köyün Potomya mahallinde yeni olarak inşa olunan mescidin imam ve hatiplerine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 2 Rebiülevvel 1328 (14. 3. 1910).(147)

Singaz (Tepebaşı) köyünden Alibaşoğlu İbrahim Efendi bin Abdulkerim’in Singaz köyü Cumuskoz (Yeşilyurt) mevkiinde yeni olarak inşa olunan mescit için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması mescidin imamına verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 23 Receb 1328 (30. 7. 1910).(148)

HEMŞİN VAKIFLARI
Şahmerli, Bagenli ve Gelehli (Yeniköy) Mahalleleri halkının inşa ettiği cami için Gumno (Yaltkaya) köyü Şahmerli Mahallesi’nden Timuroğlu Ahmed Efendi bin Hasan Efendi’nin bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imam ve hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. 1 Şaban 1302 (16. 5. 1885).(149)

Hemşin’in Tepan köyüne ait vakfiye

Tepan (Bilenköy) köyünden Köroğlu Dursun bin Halil’in köy ahalisinin inşa ettiği cami için beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından üçte birer hisseleri caminin imamı, hatibi ve caminin tamirine sarf olunmak üzere vakfedilmişti. 21 Cemaziyelahir 1308 (1. 2. 1891).(150)

Tepan (Bilenköy) köyünden Mahmudoğlu Habib Efendi bin Said Ağa’nın köydeki mescit için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından yüz elli kuruş caminin imam ve hatibine, yetmiş beş kuruş da köyün sıbyan muallimine verilmek üzere vakfedilmişti. 29 Zilhicce 1321 (16. 3. 1904).(151)   

Gumno (Yaltkaya) köyünde Ali Çelebi Camii için İmamoğlu Hafız İbrahim Efendi bin Ali Efendi’nin bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından yüz elli kuruş caminin imam ve hatibine, yetmiş beş kuruş da aydınlatma kandilleri ile caminin tamirine sarf olunmak üzere vakfedilmişti. 27 Zilhicce 1320 (26. 3. 1903).(152)

İKİZDERE VAKIFLARI
Kafkame (Çağırankaya) köyünen Biberoğlu El-hac Abdülhabib Ağa bin Mahmud Ağa’nın üç saat mesafede Faso Yaylasında bazı ashâb-ı hayrat tarafından yeni olarak inşa olunan cami için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 5 Rebiülevvel 1300 (15. 1. 1883).(153)

Kafkame (Çağırankaya) köyünden Karamanoğlu Ömer Efendi bin Osman’ın mecidiye yirmi kuruştan olarak iki bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması olan üç yüz kuruş Kafkame’de hükümet civarında yeni olarak inşa edilen caminin imam ve hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 15 Zilhicce 1309 (10. 7. 1892).(154)

Manle (Kirazlı) köyünden Eyüboğlu Osman Efendi bin Yunus’un köyün Aşağı Mahallesi’nde yeni olarak inşa olunan mescit için iki bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması mescidin imam ve hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 17 Safer 1324 (11.4.1906).(155)

Varda (Güneyce) Kanbeça Mahallesi’nden Sipahizade El-hac Hüseyin Efendi bin Hüseyin’in bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından yüz elli kuruş mahalledeki mescide minber konularak camiye çevrilmesi ve buranın hatipliğine görevlendirilecek zata verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 10 Muharrem 1297 (24. 12. 1879).(156)

Varda (Güneyce) ahalisinden Sipahioğlu Hüseyin Efendi bin Hüseyin’in köydeki Cami-i Kebir için dokuz yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imamına verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 13 Muharrem 1322 (30. 3.1904).(157)

Kapse-i Rize (Ayvalık) köyünde ashab-ı hayratın inşa ettiği mescit için Hacıibrahimoğlu Ruşen Efendi bin Dursun Efendi’nin bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imam ve hatiplerine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 3 Safer 1312 (5. 8. 1894).(158)

Kapse-i Of (Ihlamur) köyünden Yağcıoğlu Mehmed Efendi bin Şaban’ın köyde Sumar adlı mahalde ashab-ı hayır tarafından yeniden inşa olunan mescit için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imam ve hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 8 Zilhicce 1316 (18. 4. 1899).(159)

Kabahor (Gölyayla) köyünden İbişoğlu Abbas bin Mustafa, Abdurrahmanoğlu İbrahim bin Osman ve Hüseyinoğlu Hafız İsmail Efendi bin Ahmed’in beşer yüz kuruştan toplam bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması köyün Göl Yaylak adlı yaylasında bulunan mescidin imam ve hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 15 Zilkade 1319 (24. 2. 1902).(160)

Homeze (Demirkapı) köyünden Bostanoğlu Mehmed bin Ali’nin köyün mezrasında inşa olunan mescit için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması mescidin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 4 Zilkade 1319 (13. 2. 1902).(161)

Homeze (Demirkapı) köyünden Ekşioğlu İslâm Efendi bin Hacı Ali’nin köy camisi için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imamına verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 26 Rebiülahir 1329 (26. 4. 1911).(162)

İksenit (Diktaş) köyü Kancıali Mahallesi’nden Musluoğlu Kâmil Efendi bin Arif’in mahallede inşa edilen mescit için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması mescidin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 18 Zilkade 1321 (5. 2. 1904).(163)

Tulumpınar köyünden Fisununoğlu Arif Efendi bin Ahmed’in köyde yeniden inşa edilen cami için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imam ve hatiplerine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 6 Receb 1312 (2. 1. 1895).(164)

Mahura (Tozköy) köyünden Fazlıoğlu Hacı Şakir Efendi bin Mustafa’nın köyün İslâmlı mahallinde yeniden inşa edilen mescit için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması mescidin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 4 Zilkade 1323 (30. 12. 1905).(165)

Anzer-i Süfla (Çiçekli) köyü Beşaretli Mahallesi’nden Camandanoğlu Mehmed Dursun Efendi bin Ömer Ağa’nın iki bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından üç yüz kuruş mahalledeki eski caminin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 25 Ramazan 1296 (12. 9. 1879).(166)

Anzer-i Süflâ (Çiçekli) köyünden Kangeloğlu Kahraman bin Hacı Ali, Alamanoğlu Ali bin Yahya, Delibaltaoğlu Ali bin Yakub ve Mollaosmanoğlu Mustafa bin Ahmed’den her birinin dört yüz kuruştan toplam bin altı yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması köyde önceden inşa olunmuş mescidin imam ve hatiplerine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 8 Zilhicce 1318 (29. 3.1901).(167) 

Petran (Meşeköy) köyünden Bektaşoğlu Hacı Emin Ali bin Hasan’ın Meles (Çifteköprü) köyünde ashâb-ı hayır tarafından yeniden inşa edilen cami için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 22 Zilkade 1308 (29. 6. 1891).(168)

Velküy-i İspir (Dereköy) köyünden Çepnioğlu Mustafa bin Yakub’un köyde ashâb-ı hayratın inşa ettiği mescit için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması mescidin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 15 Rebiülahir 1299 (6. 3. 1882).(169) 

Velküy-i İspir (Dereköy) köyünden Çepnioğlu İsmail Efendi bin Süleyman’ın köy camisi için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imamına verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 5 Zilhicce 1329 (27. 11. 1911).(170)

Velküy-i Rize (Yağcılar) köyü halkından Sürgünoğlu Ahmed Efendi bin İbrahim’in köyde ashâb-ı hayır tarafından bina edilen cami için mecidiye yirmi kuruştan olarak iki bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imam ve hatiplerine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 8 Zilhicce 1309 (3. 7. 1892).(171)

Koylav (Bayırköy) köyünde ashab-ı hayrat tarafından inşa edilen cami için Manle köyü halkından Tavukçuoğlu Hasan Efendi bin Memiş’in bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından yüz elli kuruş Koylav Camii’nin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 27 Cemaziyelulâ 1299 (16. 4. 1882).(172) 

Koylav (Bayırköy) köyünden Ekşioğlu Hüseyin Efendi bin Hacı Battal’ın Kazançukur adlı mahalde ashâb-ı hayır tarafından yeniden inşa olunan mescit için iki bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 2 Safer 1331 (10. 1. 1913).(173)

Bayırköy’den Ekşioğlu Mustafa Efendi bin Mikdad Ağa’nın Çamçavuş adlı mevki’de yeni olarak inşa ettiği mescit için on üç bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması kendisinin inşa ettiği mescidin imam ve hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 17 Rebiülevvel 1341 (7. 11. 1922).(174)

Köhser-i Süfla (Çamlık) köyünden Yusufoğlu Pehlivan Efendi bin Hamid Efendi’nin köy camisi için iki bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imam ve hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 9 Ramazan 1318 (31. 12. 1900).(175)

İkizdere Cimil Başköy'e ait vakfiye

Cimil Başköy halkından Kumbasaroğlu Mahmud Efendi bin Süleyman’ın köy camisinde imam ve hatip olması nedeniyle bu vazifelere istinaden almış olduğu bin sekiz yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması aynı caminin sıbyan muallimine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 17 Zilhicce 1315 (8. 5. 1898).(176)

Cimil Ortaköy halkından Kumbasaroğlu Mahmud Efendi bin Süleyman’ın yedi yüz elli kuruş para ve üzerinde cami bina edilmek üzere kendisine ait bir tarafı Kumbasaroğlu Molla Hasan, bir tarafı Kumbasaroğlu Alican, bir tarafı Kumbasaroğlu Molla Hüseyin ve dördüncü tarafı Kumbasaroğlu Ahmed Rüşdi Efendi’nin arsalarıyla sınırlı bir kıta arsasını vakfı. Tarih 4 Şaban 1315 (28. 12. 1897).(177) 

Cimil Ortaköy halkından Kumbasarzade Mesud Efendi bin Süleyman Ağa ve Kumbasarzade Hasan Efendi bin Hacı Memişlerin biner kuruş, Kumbasarzade Mustafa Efendi bin İsmail’in de iki bin kuruş olmak üzere toplam dört bin kuruşu vakıfları. Bu paranın senelik nemasından köyde kendileri ve ashâb-ı hayrat tarafından yeni olarak inşa edilen mescidin imamına iki yüz ve hatibine yüz kuruş verildikten sonra kalan yüz seksen kuruşu da mescidin tamirine harcanmak üzere vakfedilmişti. Tarih 9 Safer 1316 (28. 6. 1898).(178)

Cimil Ortaköy halkından Kumbasaroğlu Kâmil bin Hacı Süleyman, Kumbasaroğlu Bayram bin İbrahim, Kumbasaroğlu Behzad bin Ali ve Abanosoğlu Mustafa bin İbrahim’in Cimil Ortaköy’ün küçük Mahallesi’nde ashâb-ı hayır tarafından inşa edilmiş medrese için dört bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması medresede tedris-i ulûm eden müderrise verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 12 Cemaziyelahir 1317 (18. 10. 1899).(179)

Cimil Ortaköy halkından Kaplanoğlu Hacı Ali Efendi bin Veli’nin köyün Ortaköy-ü Kebir demekle maruf mahallinde yeniden inşa edilen cami için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imamına verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 11 Rebiülahir 1318 (7. 8. 1900).(180)

Cimil Ortaköy halkından Kaplanoğlu Hacı Ali Efendi bin Veli’nin köyde harap olup yeniden inşa edilen cami için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 29 Zilkade 1318 (20. 3. 1901).(181)

İYİDERE VAKIFLARI
Petroz köyü Samsoz (Fıçıtaşı) Mahallesi’nden ashâb-ı hayrattan Tarakçıoğlu İbrahim Efendi bin Mehmed’in mahalle camisi için bin yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 15 Zilhicce 1301 (5. 10. 1884).(182)

Petroz köyü Samsoz (Fıçıtaşı) mahallesi halkından olup İstanbul Galata’da Tophane Mahallesi Fındıklı semtinde kayıkhanede bulunan sandalcı esnafından Tarakçıoğlu Osman Çavuş bin Salih’in Samsoz Mahallesi’nde, akrabası Tarakçıoğlu Hacı Mehmet Ağa’nın inşa ettirdiği mescit için Petroz’da deniz sahilinde bulunan kahvehanesini vakfı. Vakfiyeye göre kahvehane kiraya verilecek, gelirinden aylık yirmi kuruş caminin imamına verildikten sonra kalan fazlası vakfedenin erkek ve kız evlatlarının çocuklarına taksim olunacaktı. Tarih 22 Zilhicce 1320 (21. 3. 1903).(183) 

Guncivanoz (Denizgören) köyü ahalisinden Livasıoğlu Kamil Efendi bin Hasan’ın köy camisi için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imamına verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 2 Cemaziyelevvel 1326 (1. 6. 1908).(184)

Kayluklar (Çanakçeşme) köyünden Hacıalioğlu Yakup Efendi bin Şaban Efendi’nin Üstüpiler köyü mesciti için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması mescidin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 20 Cemaziyelahir 1328 (28. 6. 1910).(185)

Salandoz (Taşhane) köyünden Metozade Hüseyin Efendi bin Süleyman Efendi’nin Aspet (Fethiye) iskelesi adlı yerde sahip olduğu arsa üzerinde kısmen halkın yardımı ile, üst katı mescit, alt katı iki dükkan olarak inşa ettirdiği yerdeki dükkanları vakfı. Bu dükkânlar tâlibine kiraya verilecek, senelik kira gelirinden mescidin tamire muhtaç yerler tamir edildikten sonra kalanı mescidin imam ve hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 4 Rebiülahir 1329 (4. 4. 1911).(186) 

Zavendik (Çiftlik) köyünden Çalıkoğlu Halid bin Mustafa, Çalıkoğlu Receb bin Memiş, Öksüzoğulları Kaşif ve Harun bin Osman, Çalıkoğlu Yakub bin Ali ve Çalıkoğlu Arif bin Mehmed’in köyde inşa edilen medrese için beş bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından yedi yüz elli kuruş medresenin müderrisine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 19 Cemaziyelahir 1309 (19. 1. 1892).(187)

Zavendik (Çiftlik) köyünde ashâb-ı hayr tarafından inşa edilen on üç hücreli medrese için Çalıkoğlu Ali Efendi bin Halid’in beş bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik geliri medresenin müderrisine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 7 Zilkade 1323 (2. 1. 1906).(188)

KALKANDERE VAKIFLARI
Karadere Nahiyesi Hükümet Konağı civarında inşa olunan cami için Toğli köyünden Turaboğlu Hacı Süleyman bin Memiş’in iki bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imam ve hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 25 Rebiülevvel 1311 (5. 10. 1893).(189)

Vandri (Çağlayan) köyü halkından Hacıoğlu Hasan Efendi bin Mustafa Efendi’nin bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması Vandri köyü yakınında bulunan Serandinoz (Yemişlik) köyünün Kirazlı meydanı denen mahallinde yeni olarak inşa olunan mescidin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 20 Safer 1330 (9. 2. 1912).(190)

Tulun (Taşçılar) köyünden İslâmoğlu Hafız Yusuf Efendi bin Mustafa’nın Tonik (Kızıltoprak) köyü camisi için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması Tonik köyünde bulunan caminin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 15 Receb 1332 (9. 6. 1914).(191)

Silyan (Yokuşlu) köyünden Hoçazoğlu İsmail bin Ahmed’in köydeki mescit için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması mescidin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 25 Zilkade 1288 (4. 2. 1872).(192)

Silyan-ı Ahya (Yokuşlu) köyünden Hoçazoğlu İsmail bin Ahmed’in köy camisi için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imam ve hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 14 Zilkade 1310 (30. 5. 1893).(193)

Taserik (Dilsizdağı) köyünden Durmuşoğlu İbrahim bin Ahmed’in köydeki eski mescit için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması mescidin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 25 Zilkade 1289 (25. 1. 1873).(194)

İnci köyünden Keşkinoğlu Dursun Efendi bin Ahmed’in köy camisi için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 15 Zilkade 1298 (9. 10. 1881).(195)

Maşer (Dülgerli) köyü Kaçal Mahallesi’nde ashab-ı hayratın yeni olarak inşa ettikleri mescit için köy halkından Kalpakoğlu Kasım bin Memiş, Hacıbekiroğlu Bilal bin İsmail ve Fettahoğlu Molla Hüseyin bin Ahmed’in toplam bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imam ve hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 18 Cemaziyelahir 1310 (7. 1. 1893).(196)

Apancene köyü Suniko (Yeşilköy) mahallesi halkından Silyanoğlu Yahya Efendi bin Memiş’in mahalledeki mescit için iki bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması mahalledeki mescidin imam ve hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 9 Şevval 1318 (30. 1. 1901).(197)

Apancene köyünden Hacıosmanoğlu Hafız Hasan Efendi bin Hacı Süleyman’ın köyde Hacıosmanlı denen mahallinde bulunan mescit için iki bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından yarısı mescidin tamirine, yarısı da mescidin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 29 Şaban 1329 (24. 8. 1911).(198) 

Sivane (Hüseyinhoca) köyü Karaibrahimoğlu Mahallesi halkından Karaibrahimoğlu Ali Efendi bin Yusuf’un mahallede yeni olarak inşa olunan mescit için iki bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması mescidin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 18 Safer 1299 (31. 1. 1882).(199)

Sivane (Hüseyinhoca) köyünden Sarıhasanoğlu Ahmed Efendi bin Salih’in köy mesciti için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması mescidin imamı ve hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 27 Zilkade 1329 (19. 12. 1911).(200) 

Andra (Hurmalık) köyünden Küsküoğlu Mehmed bin Süleyman ve Küsküoğlu Mehmed bin Osman’ın 29 adet yüzlük mecidiye altını vakfı. Bu meblağın senelik neması ashab-ı hayır tarafından köyde inşa edilmiş on üç bab hücreli medresenin müderrisine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 21 Safer 1310 (13. 9. 1892).(201)

Andra (Hurmalık) köyünden Küsküoğlu Süleyman Efendi bin Çakır Abdülkerim’in Kayabaşı adlı mahalde yeni olarak inşa olunan mescit için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması mescidin hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 23 Rebiülevvel 1320 (29. 6. 1902).(202)

PAZAR VAKFİYELERİ
Gülbahar Sultan Hatuniye Camii Vakfı: Gülbahar Sultan Vakfı tarafından Pazar merkezde ahşap olarak inşa edilen ve zamanla harap olduğundan çok zaman perişan kalan, bu nedenle sadece Cuma namazı kılınan camiyi, kazanın ayân ve hanedanından Basazade Mustafa Ağa ve zevcesi Ayşe Hatun’un yeniden inşa ettirmesi, cami ve buradaki mektebe bağışladıkları bir araziye yapılacak dükkân ve pazar yerlerinin kiralarından başka bin kuruşu bu camiye vakfetmişlerdi. 1259 (1843/44) yılına ait bir muhasebe defterinden anlaşıldığına göre bu vakfın 106 parça dükkân, fırın, kahvehane, bahçe ve mahsullerinin gelirleri 720 kuruş idi.(203)

Hatuniye Camisinin yeniden inşa edildiğine ve vakfiyesine dair 1844 tarihli belge

Pazar merkez Mahallesi’nden Telatorzade Hacı İsmail Ağa bin Osman Ağa’nın kendisine ait bir parça menzil mülkünü bütün ekleriyle birlikte Pazar’da bulunan Hatuniye Camii için vakfı. Bu mülkün kirasından senede iki yüz kuruş, caminin hocasına verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 1 Cemaziyelahir 1297 (10. 5. 1880).(204)

Pazar merkez Mahallesi’nden Basazade Sabit Efendi bin Mustafa Efendi’nin mahallede yeniden inşa olunan mescit için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından yüz kuruş mescidin hatibine, elli kuruş imamına ve yetmiş beş kuruş da kasabada bulunan sıbyan mektebi muallimine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 1 Rebiülahir 1313 (20. 9. 1895).(205)

Noğadiha (Cumhuriyet) köyünden Kadıoğlu Hasan Efendi bin Hacı Yusuf’un Pazar merkezde yeniden inşa olunan mescit için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından yüz kuruş mescidin imam ve hatibine, yüz yirmi beş kuruş da sıbyan mektebi muallimine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 1 Rebiülahir 1313 (20. 9.1895).(206)

Çingit (Uğrak) köyünden ashâb-ı hayrattan Hacı Alemdar adlı kişi 1233 (1817/18) yılında sahip olduğu menzil ve bahçesini satıp yapılacak camiye harcanması için vakfetmiş, bu vakfın mütevelliliğine Çingit Müftüsü, nazırlığına da Farezade Memiş Ağa’yı görevlendirmişti.(207)

Haçabit (Subaşı) köyünden Pirpiroğlu Molla Osman bin Ali’nin köyde yeniden inşa edilen mescit için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından mescidin imam ve hatibine iki yüz kuruş verildikten sonra fazlası aydınlatma yağı ve diğer ihtiyaçlarına harcanmak üzere vakfedilmişti. Tarih 15 Zilkade 1291 (25. 12. 1874).(208)

Melmenat (Akbucak) köyünden Ferahzade Raşid Ağa bin Ali Ağa’nın köyün Kokis mahallinde ashâb-ı hayır tarafından inşa edilen cami için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın neması caminin imam ve hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 5 Receb 1299 (23. 5. 1882).(209)

Melmenat (Akbucak) köyünden Ferahzade Raşid Ağa bin Ali Ağa’nın köyde yeniden inşa olunan ve içine minber konulan cami için bin kuruşu vakfı. Bu paranın neması caminin imamına verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 15 Cemaziyelahir 1299 (3. 5. 1882).(210)

Dadivat (Handağı) köyünden Hukanoğlu Ali Efendi bin Osman’ın köyde yeniden inşa ettiği mescit için ahaliden Karahasanoğlu kerimesi Hadice bint-i Gümüş’ün iki yüz kuruş, Bilaloğlu İsmail bin Ahmed’in elli kuruş, Saturoğlu (Çaturoğlu) Mustafa bin İbrahim’in yetmiş kuruş, Hukanoğlu Ali bin Mustafa’nın elli kuruş, Dünkâroğlu Osman bin Abdullah’ın seksen kuruş, Saturoğlu (Çaturoğlu) Mustafa bin Osman’ın yetmiş kuruş, Kabtuloğlu (Çaptuloğlu) Hasan’ın yüz elli kuruş, Hukanoğlu Ali bin Osman’ın üç yüz otuz kuruş, Bayramınoğlu kerimesi Rukiye bint-i Mehmed’in yüz kuruş, Hukanoğlu kerimesi Hadice bint-i Hasan’ın yüz elli kuruş, Bilaloğlu Hasan bin İbrahim’in atmış kuruş, Bapuçoğlu Osman bin Gümüş’ün yetmiş kuruş, Dervişoğlu Hasan bin Ali’nin yüz yirmi kuruş olmak üzere toplam bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu 13 kişi tarafından vakfedilen paranın senelik nemasından iki yüz yirmi beş kuruş caminin imam ve hatiplerine yarı yarıya verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 10 Safer 1304 (6. 11. 1886).(211)

Hunar (Aktaş) köyünden Arnavudzade Süleyman Ağa bin İbrahim’in halk tarafından yeniden inşa edilen mescit için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın nemasından üçte ikisi eşit olarak caminin hatip ve imamlarına, üçte biri de caminin tamirine sarf olunmak üzere vakfedilmişti. Tarih 21 Zilkade 1307 (8. 7. 1890).(212)

Cabat (Sulak) köyünden Kurtuluşoğlu Mustafa Yazıcı bin Hacı Hasan Efendi’nin köyde ahali tarafından inşa olunan camideki sıbyan mektebi için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın neması muallime verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 3 Receb 1309 (2. 2. 1892).(213)

Cabat (Sulak) köyünden Kurtuluşoğlu Hüseyin Efendi bin Ömer’in köy camisi için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın nemasından üçte ikisi caminin imamına, üçte biri de caminin tamir ve onarımına harcanmak üzere vakfedilmişti. Tarih 13 Receb 1310 (31. 1. 1893).(214)

Bogina (Şendere) köyünden Kantaroğlu Osman Efendi bin Ahmed’in köy halkı tarafından yeniden inşa olunan mescit için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın nemasından üçte ikisi eşit olarak caminin hatip ve imamlarına, üçte biri de caminin tamirine sarf olunmak üzere vakfedilmişti. Tarih 25 Cemaziyelulâ 1308 (6. 1. 1891).(215)

Cigetüre (Boğazlı) köyünden Bilaloğlu İbrahim Efendi bin Kasım’ın mahalledeki cami için beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imam ve hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 5 Şevval 1310 (22. 4. 1893).(216)

Hamidiye köyü halkından Pasoğlu Yusuf Efendi bin Kanber Ağa’nın köy camisi için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından yüz elli kuruş caminin imam ve hatibine, yetmiş beş kuruş da sıbyan muallimine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 14 Rebiülevvel 1321 (10. 6. 1903).(217)

Sürmenat (Kuzayca) köyünden Tiryakioğlu İsmail Efendi bin Salih Efendi’nin köy camisi için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından yüz elli kuruş caminin imam ve hatibine, yetmiş beş kuruş da köydeki sıbyan mektebine sarf olunmak üzere vakfedilmişti. Tarih 29 Zilhicce 1321 (16. 3. 1904).(218)

Venek (Örnek) köyünden Yasemzade Abdulmecid Efendi bin Ali Efendi’nin köy camisi için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından iki yüz seksen beş kuruş caminin imam ve hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 29 Rebiülevvel 1322 (14. 6. 1904).(219)

Tordivat (Sivrikale) köyünden Ucoğlu Yunus Ağa’nın kendi imkânlarıyla inşa ettiği menzil ve arsayı vakfı. Bu menzil ve arsanın yarım hissesi kiraya verilip, hâsıl olan kirasından her sene yirmi kuruş Tordivat iskelesinde bulunan Kale camiine sarf olunmak üzere vakfedilmişti. Bu vakıf Uçoğlu Yunus Ağa’ya vekâleten Sabit Efendi bin Ali Ağa tarafından tescil ettirilmiştir. Tarih 29 Şaban 1321 (19. 11. 1903).(220)

Tordivat (Sivrikale) köyünden Çillizade Mehmed Efendi bin İbrahim Ağa’nın köyün Kalecik Mahallesi’nde bulunan cami için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından yüz elli kuruş caminin imamına, yetmiş beş kuruş da sıbyan muallimine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 8 Cemaziyelevvel 1323 (11. 7. 1905).(221)

Kostanivat (Dernek) köyünden Hasan Efendi bin Mehmed Ağa’nın köydeki cami için üç bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından iki yüz kuruş caminin imamına, iki yüz kuruş hatibine, elli kuruş da kandillerin aydınlatılmasına sarf olunmak üzere vakfedilmişti. Tarih 23 Receb 1325 (1. 9. 1907).(222)

Apso (Suçatı) köyünden Hüseyinçebizade Hüseyin Efendi bin Osman’ın köy camisi için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından ellişer kuruş caminin imam ve hatiplerine, yüz yirmi beş kuruş da köyde bulunan sıbyan mektebi muallimine sarf olunmak üzere vakfedilmişti. Tarih 11 Şaban 1303 (15. 5. 1886).(223)

Apso (Suçatı) köyünde yeni olarak inşa olunan iki katlı, on bir oda ve bir dershaneden ibaret medrese ve bu medreseye vakfedilen iki bin kuruş vakfı. Bu vakfın mütevelliliği köy halkından Hatiboğlu Mehmed Efendi bin Osman Efendi’ye, müderrisliğine de Çayeli’nin Haytef köyünden Kalafatzade Mehmed Efendi bin Ali Efendi’ye tevcih edilmişti. Tarih 19 Rebiülevvel 1310 (10. 10. 1892).(224)

Apso (Suçatı) köyünden Timurcioğlu Hasan Efendi bin Mustafa’nın mahallede yeniden inşa olunan mescit için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından yüz kuruş mescidin hatibine, yirmi beş kuruş da sıbyan mektebi muallimine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 28 Receb 1312 (24. 1. 1895).(225)

Apso (Suçatı) köyünden Timurcioğlu Hasan Efendi bin Mustafa’nın mahallede yeniden inşa olunan mescit için beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından yetmiş beş kuruş mescidin imamına verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 12 Şevval 1313 (26. 3. 1896).(226)

Apso (Suçatı) köyünden Mehmedağaoğlu Hüseyin Efendi bin Osman’ın köydeki eski cami için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imamına verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 3 Cemaziyelahir 1314 (9. 11. 1896).(227)

Apso (Suçatı) köyünden Mehmedağaoğlu Ali Efendi bin Osman Efendi’nin köy camisi için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından iki yüz kuruş caminin imam ve hatibine, yetmiş beş kuruş da köyün sıbyan muallimine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 3 Muharrem 1322 (20. 3. 1904).(228)

Hotri Abdioğlu (Kocaköprü) köyünden Baltazade Mehmed Efendi bin Hüseyin Efendi’nin mahallede ahali tarafından inşa olunmuş cami için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın neması caminin imamına verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 3 Receb 1310 (21. 1. 1893).(229)

Hotri (Kocaköprü) köyünden Kuduloğlu Mikdad Efendi bin Mehmed’in köyün Paniki Mahallesi’nde yeniden inşa olunan mescit için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından yüz kuruş mescidin hatibine, yüz yirmi beş kuruş da mahalledeki sıbyan mektebi muallimine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 7 Zilhicce 1311 (11. 6. 1894).(230)

Hotri (Kocaköprü) nam-ı diğer Petro-nikola (Başköy) köyünden Baltazade İsmail Ağa bin Mehmed Ağa’nın köydeki eski cami için üç bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik neması caminin imam ve hatibine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 14 Muharrem 1331 (24. 12. 1912).(231)

Başköy karyesi Gulivat (Şentepe) Mahallesi’nden Hafız Osman Efendi bin Süleyman Ağa’nın köy camisi için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından yüz elli kuruş caminin imamına, yetmiş beş kuruş da sıbyan muallimine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 13 Zilkade 1326 (7. 12. 1908).(232)

Meleskür (Ortayol) köyünden Pirimzade Meded Efendi bin El-hac Hüseyin Efendi’nin köy camisi için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından yüz kuruş caminin imamına, yüz yirmi beş kuruş da köydeki sıbyan mektebi muallimine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 23 Rebiülevvel 1319 (10. 7. 1901).(233)

Zağnat (Derinsu) köyü Zoğor Mahallesi’nden Sipahioğlu İdris Efendi bin Osman’ın mahalle ahalisi tarafından inşa olunan cami için bin kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından yirmi kuruş caminin hatibine, yirmi kuruş Ramazan aylarında caminin aydınlatılmasına, on kuruş tefrişatına, elli kuruş mahallede sıbyan muallimine, kalan on kuruşu da vakfın mütevellisine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 2 Muharrem 1330 (24. 12. 1911).(234)

Avramit (Güneyköy) köyünden Trohteoğlu Memiş Efendi bin İsmail’in köydeki cami için iki bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından yüz kuruş caminin hatibine, iki yüz yetmiş kuruş da köyün sıbyan muallimine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 25 Şaban 1310 (14. 3. 1893).(235)

Avramit (Güneyköy) köyünden Trohteoğlu Memiş Efendi bin İsmail’in köy camisi için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından yüz elli kuruş caminin imam ve hatibine, yetmiş beş kuruş da köydeki sıbyan mektebine sarf olunmak üzere vakfedilmişti. Tarih 17 Rebiülahir 1321 (13. 7. 1903).(236)

İlastas (Yemişli) köyünden Kırnakoğlu Osman Efendi bin Ali Efendi’nin köydeki cami için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından yüz elli kuruş caminin imam ve hatibine, yetmiş beş kuruş da sıbyan muallimine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 18 Muharrem 1321 (16. 4. 1903).(237)

Kukulat (İkiztepe) köyünden Mehmed Efendi bin Hacı Hasan Ağa’nın köydeki cami için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından yüz elli kuruş caminin imamına, yetmiş beş kuruş da sıbyan muallimine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 12 Receb 1326 (9. 8. 1908).(238)

Zelek (Balıkçı) köyü halkından Tunusluoğlu Mehmed Efendi bin Ali Efendi’nin köy camisi için bin beş yüz kuruşu vakfı. Bu paranın senelik nemasından yüz elli kuruş caminin imamına, yetmiş beş kuruş da sıbyan muallimine verilmek üzere vakfedilmişti. Tarih 19 Cemaziyelahir 1323 (21. 8. 1905).(239)

Dipnotlar

(1) Hamdi Döndüren, İslâm Hukukuna Göre Günümüzde Vakıf Meseleleri, İstanbul 1998, s. 21.

(2) TKGM. Arşivi, Defter No. 29. (Defter sonunda bulunan hicri 1041 tarihli varaklar).

(3) VGM. Arşivi, Defter No: 1993,  s. 139.

(4) Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, Tapu Arşivi, Defter 29, v.185b-185c.

(5) VGM. Arşivi, Defter No: 489, s. 167-168; VGM. Arşivi, Defter No: 306, s. 125; VGM. Arşivi, Defter No: 2499 s.37; BOA. EV. MKT. CHT.849/20; BOA. EV. MKT. 2862/38; Rize Şer’iye Sicili, 1503, s. 25; Rize Şer’iye Sicili, 1503, s. 239; Rize Şer’iye Sicili, 1508, v.157; BOA. EV. MKT. 3339/64.

(6) VGM. Arşivi, Defter No: 587, s. 100.

(7) VGM. Arşivi, Defter No: 589, s. 231-232; VGM. Arşivi, Defter No: 590, s. 35-36; VGM. Arşivi, Defter No: 590, s. 37-44; EV. MKT. 1298/9.

(8) VGM. Arşivi, Defter No: 595, s. 23-24; Rize Şer’iye Sicili, 1493, s. 51.

(9) Rize Şer’iye Sicili, 1502, s. 49-50.

(10) VGM. Arşivi, Defter No: 593, s. 79; VGM. Arşivi, Defter No: 595, s. 24-25; Rize Şer’iye Sicili, 1500, s. 44.

(11) VGM. Arşivi, Defter No: 597, s. 97; VGM. Arşivi, Defter No: 2499, s. 45; Rize Şer’iye Sicili, 1500, s. 25.

(12) Rize Şer’iye Sicili, 1489, s. 1.

(13) VGM. Arşivi, Defter No: 583, s. 179.

(14) Rize Şer’iye Sicili, 1493, s. 41.

(15) VGM. Arşivi, Defter No: 2141, s. 150; BOA. EV. MH. 1026/52.

(16) Rize Şer’iye Sicili, 1506, s. 148.

(17) Rize Şer’iye Sicili, 1503, s. 213-214; VGM. Arşivi, Defter No: 2108, s. 185-186.

(18) Rize Şer’iye Sicili, 1504, s. 279-280.

(19) VGM. Arşivi, Defter No: 582-2, s. 514; BOA. EV. MKT. 76/50; Rize Şer’iye Sicili, 1488, s. 103.

(20) Rize Şer’iye Sicili, 1502, s. 86.

(21) Rize Şer’iye Sicili, 1493, s. 39.

(22) Rize Şer’iye Sicili, 1493, s. 126.

(23) Rize Şer’iye Sicili, 1499, s. 175-176.

(24) VGM. Arşivi, Defter No: 609, s. 52-53; Rize Şer’iye Sicili, 1498, s. 50-51.

(25) Rize Şer’iye Sicili, 1496, s. 32.

(26) Rize Şer’iye Sicili, 1493, s. 41; EV. MKT. CHT. 409/84; İstanbul Müftülüğü Evkaf Müfettişliği, 770, s. 168.

(27) Rize Şer’iye Sicili, 1502, s. 95; Rize Şer’iye Sicili, 1502, s.138.

(28) VGM. Arşivi, Defter No: 589, s. 239; Rize Şer’iye Sicili, 1499, s. 21.

(29) Rize Şer’iye Sicili, 1493, s. 51.

(30) Rize Şer’iye Sicili, 1500, s. 148.

(31) Rize Şer’iye Sicili, 1490, s. 86.

(32) VGM. Arşivi, Defter No: 609, s. 55; Rize Şer’iye Sicili, 1491, s. 28-29, 31.

(33) Rize Şer’iye Sicili, 1491, s. 44.

(34) Rize Şer’iye Sicili, 1500, s. 166.

(35) Rize Şer’iye Sicili, 1503, s. 102.

(36) VGM. Arşivi, Defter No: 587, s. 6; Rize Şer’iye Sicili, 1496, s. 113.

(37) VGM. Arşivi, Defter No: 588, s. 54.

(38) VGM. Arşivi, Defter No: 589, s. 240.

(39) VGM. Arşivi, Defter No: 587, s. 9.

(40) Rize Şer’iye Sicili, 1506, s. 173.

(41) VGM. Arşivi, Defter No: 600, s. 143.

(42) Rize Şer’iye Sicili, 1501, s. 180.

(43) VGM. Arşivi, Defter No: 607, s. 112; Rize Şer’iye Sicili, 1509, s. 14. 

(44) VGM. Arşivi, Defter No: 603, s. 55; Rize Şer’iye Sicili, 1504, s. 147.

(45) VGM. Arşivi, Defter No: 585, s. 60; Rize Şer’iye Sicili, 1495, s. 97.

(46) VGM. Arşivi, Defter No: 586, s. 149.

(47) VGM. Arşivi, Defter No: 587, s. 45.

(48) VGM. Arşivi, Defter No: 601, s. 95; Rize Şer’iye Sicili, 1508, s. 128.

(49) VGM. Arşivi, Defter No: 587, s. 93.

(50) Rize Şer’iye Sicili, 1499, s. 138.

(51) VGM. Arşivi, Defter No: 589, s. 73; Rize Şer’iye Sicili, 1499, s. 45.

(52) VGM. Arşivi, Defter No: 589, s. 107; Rize Şer’iye Sicili, 1499, s. 139.

(53) VGM. Arşivi, Defter No: 589, s. 112; Rize Şer’iye Sicili, 1499, s. 118.

(54) VGM. Arşivi, Defter No: 588, s. 190.

(55) VGM. Arşivi, Defter No: 588, s. 218.

(56) VGM. Arşivi, Defter No: 589, s. 99; Rize Şer’iye Sicili, 1499, s. 114.

(57) VGM. Arşivi, Defter No: 592, s. 218; VGM. Arşivi, Defter No: 4643, s. 100.

(58) VGM. Arşivi, Defter No: 594, s. 221; Rize Şer’iye Sicili, 1504, s. 3.

(59) VGM. Arşivi, Defter No: 599, s. 40.

(60) VGM. Arşivi, Defter No: 595, s. 65; Rize Şer’iye Sicili, 1506, s. 94.

(61) VGM. Arşivi, Defter No: 595, s. 253; Rize Şer’iye Sicili, 1504, s. 141.

(62) VGM. Arşivi, Defter No: 600, s. 124.

(63) Rize Şer’iye Sicili, 1491, s. 4.

(64) VGM. Arşivi, Defter No: 596, s.93; Rize Şer’iye Sicili, 1498, s. 26.

(65) VGM. Arşivi, Defter No: 597, s.129; Rize Şer’iye Sicili, 1501, s. 134-135.

(66) VGM. Arşivi, Defter No: 596, s. 93-94.

(67) VGM. Arşivi, Defter No: 596, s. 224; Rize Şer’iye Sicili, 1503, s. 171.

(68) VGM. Arşivi, Defter No: 597, s. 85; Rize Şer’iye Sicili, 1502, s. 22.

(69) VGM. Arşivi, Defter No: 597, s. 250.

(70) VGM. Arşivi, Defter No: 598, s.148; Rize Şer’iye Sicili, 1503, s. 89.

(71) VGM. Arşivi, Defter No: 598, s.190; Rize Şer’iye Sicili, 1502, s. 58.

(72) VGM. Arşivi, Defter No: 599, s.186; Rize Şer’iye Sicili, 1506, s. 97; BOA. EV. MKT. 3351/23; BOA. EV. MKT. CHT. 855/25.

(73) VGM. Arşivi, Defter No: 600, s. 42.

(74) VGM. Arşivi, Defter No: 600, s. 150; VGM. Arşivi, Defter No: 156, s.110, sıra  903.

(75) VGM. Arşivi, Defter No: 600, s. 97.

(76) VGM. Arşivi, Defter No: 602, s. 57; Rize Şer’iye Sicili, 1502, s.23.

(77) VGM. Arşivi, Defter No: 605, s. 53; VGM. Arşivi, Defter No: 4678, s. 2; Rize Şer’iye Sicili, 1509, s. 138.

(78) Rize Şer’iye Sicili, 1501, s. 97.

(79) Rize Şer’iye Sicili, 1501, s. 34-35.

(80) Rize Şer’iye Sicili, 1504, s. 223.

(81) VGM. Arşivi, Defter No: 587, s. 124; Pazar Şer’iye Sicili, 1477, s. 55.

(82) VGM. Arşivi, Defter No: 1703, s. 1-2.

(83) VGM. Arşivi, Defter No: 589, s. 171.

(84) VGM. Arşivi, Defter No: 589, s. 260.

(85) VGM. Arşivi, Defter No: 588, s. 102; Pazar Şer’iye Sicili, 1478, s. 74.

(86) VGM. Arşivi, Defter No: 590, s. 101; Pazar Şer’iye Sicili, 1479, s. 31.

(87) Pazar Şer’iye Sicili, 1480, s. 29-30, sıra 159-160.

(88) VGM. Arşivi, Defter No: 592, s. 73; Pazar Şer’iye Sicili, 1482, s. 52.

(89) VGM. Arşivi, Defter No: 608-1, s. 92; Pazar Şer’iye Sicili, 1483, s. 62.

(90) Pazar Şer’iye Sicili, 1483, s. 67.

(91) VGM. Arşivi, Defter No: 606, s. 117.

(92) VGM. Arşivi, Defter No: 606, s. 9.

(93) Pazar Şer’iye Sicili, 1477, s. 84.

(94) VGM. Arşivi, Defter No: 589, s. 200; Pazar Şer’iye Sicili, 1478, s. 59.

(95) VGM. Arşivi, Defter No: 604, s. 162.

(96) VGM. Arşivi, Defter No: 2498, s. 259

(97) VGM. Arşivi, Defter No: 588, s. 240.

(98) VGM. Arşivi, Defter No: 590, s. 114; Pazar Şer’iye Sicili, 1479, s. 74.

(99) VGM. Arşivi, Defter No: 602, s. 68.

(100) VGM. Arşivi, Defter No: 602, s. 93.

(101) VGM. Arşivi, Defter No: 593, s. 164; Pazar Şer’iye Sicili, 1482, s. 136.

(102) Pazar Şer’iye Sicili, 1483, s. 112-113.

(103) VGM. Arşivi, Defter No: 594, s. 104; Pazar Şer’iye Sicili, 1483, s. 29, 33.

(104) VGM. Arşivi, Defter No: 602, s. 13.

(105) VGM. Arşivi, Defter No: 601, s. 156.

(106) Rize Şer’iye Sicili, No 1490, s. 96; Rize Şer’iye Sicili, No 1491, s.20-21.

(107) VGM. Arşivi, Defter No: 585, s. 65; Rize Şer’iye Sicili, 1496, s. 6-7.

(108) VGM. Arşivi, Defter No: 585, s. 105; Rize Şer’iye Sicili, 1496, s. 106-107.

(109) VGM. Arşivi, Defter No: 594, s. 222; Rize Şer’iye Sicili, 1504, s. 157.

(110) VGM. Arşivi, Defter No: 587, s. 132; Rize Şer’iye Sicili, 1497, s. 19.

(111) Rize Şer’iye Sicili, 1504, s. 97.

(112) VGM. Arşivi, Defter No: 606, s. 58.

(113) VGM. Arşivi, Defter No: 587, s. 144; VGM. Arşivi, Defter No: 2491, s. 87; Rize Şer’iye Sicili, 1497, s. 18.

(114) Rize Şer’iye Sicili, 1504, s. 36.

(115) VGM. Arşivi, Defter No: 589, s. 213; Pazar Şer’iye Sicili, 1478, s. 59.

(116) Rize Şer’iye Sicili, 1504, s. 98.

(117) VGM. Arşivi, Defter No: 592, s. 157; Rize Şer’iye Sicili, 1502, s. 198.

(118) VGM. Arşivi, Defter No: 604, s. 188; Rize Şer’iye Sicili, 1509, s. 100.

(119) Rize Şer’iye Sicili, No 1491, s. 134.

(120) VGM. Arşivi, Defter No: 601, s. 5.

(121) VGM. Arşivi, Defter No: 604, s. 268; Rize Şer’iye Sicili, 1509, s. 85.

(122) VGM. Arşivi, Defter No: 603, s.158.

(123) VGM. Arşivi, Defter No: 589, s. 108; Rize Şer’iye Sicili, 1499, s. 122.

(124) VGM. Arşivi, Defter No: 1695, s. 1; VGM. Arşivi, Defter No: 2491, s. 92.

(125) VGM. Arşivi, Defter No: 600, s. 160; Rize Şer’iye Sicili, 1506, s. 80.

(126) VGM. Arşivi, Defter No: 593, s. 108; Rize Şer’iye Sicili, 1503, s. 106.

(127) VGM. Arşivi, Defter No: 600, s. 16; VGM. Arşivi, Defter No: 2498, s. 259

(128) VGM. Arşivi, Defter No: 602, s. 42; Rize Şer’iye Sicili, 1504, s. 113.

(129) VGM. Arşivi, Defter No: 585, s. 103; Rize Şer’iye Sicili, 1496, s. 80.

(130) VGM. Arşivi, Defter No: 602, s. 162; Rize Şer’iye Sicili, 1503, s. 148.

(131) Rize Şer’iye Sicili, 1506, s. 15; BOA. EV. MKT. CHT.840/120; BOA. EV. MKT. CHT.858/55.

(132) Rize Şer’iye Sicili, 1502, s. 116.

(133) VGM. Arşivi, Defter No: 589, s. 220.

(134) VGM. Arşivi, Defter No: 593, s. 42; Rize Şer’iye Sicili, 1501, s. 24.

(135) Rize Şer’iye Sicili, 1501, s.137, 139.

(136) BOA. EV. MKT. 2759/75; BOA. EV. MKT. 2759/72.

(137) BOA. EV. MKT. 2840/117.

(138) VGM. Arşivi, Defter No: 601, s. 62.

(139) Hopa Şer’iye Sicili, 1451, s. 4

(140) VGM. Arşivi, Defter No: 585, s. 234.

(141) VGM. Arşivi, Defter No: 593, s. 96; Rize Şer’iye Sicili, 1504, s. 10.

(142) VGM. Arşivi, Defter No: 606, s. 37; Rize Şer’iye Sicili, 1508, s. 164, numara 358.

(143) VGM. Arşivi, Defter No: 589, s. 144; Rize Şer’iye Sicili, 1499, s. 126.

(144) VGM. Arşivi, Defter No: 589, s. 145; Rize Şer’iye Sicili, 1499, s. 125-126.

(145) VGM. Arşivi, Defter No: 596, s. 109.

(146) VGM. Arşivi, Defter No: 602, s. 247; Rize Şer’iye Sicili, 1501, s. 40.

(147) VGM. Arşivi, Defter No: 598, s. 264.

(148) VGM. Arşivi, Defter No: 601, s. 5; VGM. Arşivi, Defter No: 2498, s.  260.

(149) VGM. Arşivi, Defter No: 588, s. 2; Pazar Şer’iye Sicili, 1478, s.71.

(150) Pazar Şer’iye Sicili, 1479, s. 73, sıra 208.

(151) VGM. Arşivi, Defter No: 594, s. 268; Pazar Şer’iye Sicili, 1483, s. 106.

(152) VGM. Arşivi, Defter No: 596, s. 121; Pazar Şer’iye Sicili, 1483, s. 67-68, sıra 197.

(153) VGM. Arşivi, Defter No: 589, s. 240.

(154) VGM. Arşivi, Defter No: 596, s. 267; Rize Şer’iye Sicili, 1501, s. 64.

(155) VGM. Arşivi, Defter No: 596, s. 251; Rize Şer’iye Sicili, 1506, s.74.

(156) VGM. Arşivi, Defter No: 589, s. 68; Rize Şer’iye Sicili, 1499, s. 49.

(157) VGM. Arşivi, Defter No: 599, s. 188.

(158) VGM. Arşivi, Defter No: 594, s. 107; Rize Şer’iye Sicili, 1502, s. 36-37.

(159) VGM. Arşivi, Defter No: 594, s. 176; Rize Şer’iye Sicili, 1503, s. 148.

(160) VGM. Arşivi, Defter No: 594, s. 199; Rize Şer’iye Sicili, 1504, s. 119.

(161) VGM. Arşivi, Defter No: 597, s. 246; Rize Şer’iye Sicili, 1504, s. 113.

(162) VGM. Arşivi, Defter No: 606, s. 252; Rize Şer’iye Sicili, 1508, s. 12.

(163) VGM. Arşivi, Defter No: 598, s. 179.

(164) VGM. Arşivi, Defter No: 598, s. 211; Rize Şer’iye Sicili, 1502, s. 55.

(165) VGM. Arşivi, Defter No: 599, s.  224; Rize Şer’iye Sicili, 1506, s.  58-59.

(166) VGM. Arşivi, Defter No: 589, s. 94; Rize Şer’iye Sicili, 1499, s. 31.

(167) VGM. Arşivi, Defter No: 602, s. 26; Rize Şer’iye Sicili, 1504, s. 60.

(168) VGM. Arşivi, Defter No: 603, s. 279; Rize Şer’iye Sicili, 1501, s. 26.

(169) VGM. Arşivi, Defter No: 589, s. 106; Rize Şer’iye Sicili, 1499, s. 152.

(170) VGM. Arşivi, Defter No: 606, s. 47; Rize Şer’iye Sicili, 1508, v. 63, numara 279.

(171) VGM. Arşivi, Defter No: 593, s. 149; Rize Şer’iye Sicili, 1501, s. 62.

(172) VGM. Arşivi, Defter No: 589, s. 140; Rize Şer’iye Sicili, 1499, s. 171.

(173) VGM. Arşivi, Defter No: 606, s. 265; Rize Şer’iye Sicili, 1509, s. 2-3.

(174) VGM. Arşivi, Defter No: 1993, s. 139.

(175) Rize Şer’iye Sicili, 1504, s. 38-39.

(176) Rize Şer’iye Sicili, 1503, s. 77.

(177) Rize Şer’iye Sicili, 1503, s. 39.

(178) VGM. Arşivi, Defter No: 594, s. 106; Rize Şer’iye Sicili, 1503, s. 76.

(179) Rize Şer’iye Sicili, 1503, s. 187.

(180) VGM. Arşivi, Defter No: 594, s. 177; Rize Şer’iye Sicili, 1504, s. 12.

(181) VGM. Arşivi, Defter No: 594, s. 177; Rize Şer’iye Sicili, 1504, s. 59.

(182) VGM. Arşivi, Defter No: 593, s. 93.

(183) VGM. Arşivi, Defter No: 593, s. 92.

(184) VGM. Arşivi, Defter No: 606, s. 142, sayı 181; VGM. Arşivi, Defter No: 156, s. 126, sıra 1018-1019.

(185) VGM. Arşivi, Defter No: 601, s. 96.

(186) VGM. Arşivi, Defter No: 600, s. 153; VGM. Arşivi, Defter No: 2498, s. 259.

(187) Rize Şer’iye Sicili, 1501, s. 27-28.

(188) VGM. Arşivi, Defter No: 596, s. 221, sıra 191; Rize Şer’iye Sicili, 1506, s. 59.

(189) VGM. Arşivi, Defter No: 593, s. 156; Rize Şer’iye Sicili, 1501, s. 193.

(190) VGM. Arşivi, Defter No: 606, s. 128.

(191) VGM. Arşivi, Defter No: 607, s. 174.

(192) VGM. Arşivi, Defter No: 587, s. 40.

(193) VGM. Arşivi, Defter No: 591, s. 218.

(194) VGM. Arşivi, Defter No: 587, s. 41.

(195) VGM. Arşivi, Defter No: 589, s. 100; Rize Şer’iye Sicili, 1499, s. 140.

(196) VGM. Arşivi, Defter No: 593, s. 91; Rize Şer’iye Sicili, 1501, s. 96.

(197) VGM. Arşivi, Defter No: 596, s. 153; Rize Şer’iye Sicili, 1504, s. 43; BOA. EV. MKT. 3352/72; BOA. EV. MKT.  EVM. 13/16.

(198) VGM. Arşivi, Defter No: 595, s. 214.

(199) Rize Şer’iye Sicili, 1499, s. 145.

(200) VGM. Arşivi, Defter No: 600, s. 214; Rize Şer’iye Sicili, 1508, s.  61.

(201) Rize Şer’iye Sicili, 1501, s.76.

(202) VGM. Arşivi, Defter No: 602, s. 62; Rize Şer’iye Sicili, 1504, s. 153.

(203) BOA. BOA. EV. 12206, s. 98-103.

(204) Pazar Şer’iye Sicili, 1477, s. 20.

(205) Pazar Şer’iye Sicili, 1482, s. 58-59.

(206) VGM. Arşivi, Defter No: 602, s. 48.

(207) VGM. Arşivi, Defter No: 2491, s. 107; VGM. Arşivi, Defter No: 2498, s. 259.

(208) VGM. Arşivi, Defter No: 587, s. 160; VGM. Arşivi, Defter 2491, s. 85.

(209) VGM. Arşivi, Defter No: 589, s. 138; Pazar Şer’iye Sicili, 1478, s. 47.

(210) Pazar Şer’iye Sicili, 1478, s. 46.

(211) VGM. Arşivi, Defter No: 591, s. 54.

(212) VGM. Arşivi, Defter No: 591, s. 71; Pazar Şer’iye Sicili, 1479, s. 59.

(213) Pazar Şer’iye Sicili, 1480, s. 12.

(214) VGM. Arşivi, Defter No: 592, s. 35.

(215) VGM. Arşivi, Defter No: 593, s. 3; Pazar Şer’iye Sicili, 1479, s. 73-74, sıra 209.

(216) VGM. Arşivi, Defter No: 595, s. 156.

(217) VGM. Arşivi, Defter No: 595, s. 186; Pazar Şer’iye Sicili, 1483, s. 74.

(218) VGM. Arşivi, Defter No: 595, s. 63, sıra 56; Pazar Şer’iye Sicili, 1483, s. 109.

(219) VGM. Arşivi, Defter No: 595, s. 67; Pazar Şer’iye Sicili, 1483, s. 124.

(220) Pazar Şer’iye Sicili, 1483, s. 98.

(221) VGM. Arşivi, Defter No: 596, s. 42; Pazar Şer’iye Sicili, 1483, s. 151.

(222) VGM. Arşivi, Defter No: 597, s. 110; VGM. Arşivi, Defter No: 597, s. 110.

(223) Pazar Şer’iye Sicili, 1482, s. 62-63.

(224) Pazar Şer’iye Sicili, 1480, s. 28.

(225) VGM. Arşivi, Defter No: 599, s. 223; Pazar Şer’iye Sicili, 1482, s. 33.

(226) VGM. Arşivi, Defter No: 598, s. 128.

(227) VGM. Arşivi, Defter No: 597, s. 218-219.

(228) VGM. Arşivi, Defter No: 597, s. 218; Pazar Şer’iye Sicili, 1483, s. 110.

(229) VGM. Arşivi, Defter No: 601, s. 195.

(230) VGM. Arşivi, Defter No: 600, s. 74; Pazar Şer’iye Sicili, 1482, s. 27.

(231) VGM. Arşivi, Defter No: 604, s. 244.

(232) VGM. Arşivi, Defter No: 599, s. 274.

(233) VGM. Arşivi, Defter No: 603, s. 87; Pazar Şer’iye Sicili, 1483, s. 35.

(234) VGM. Arşivi, Defter No: 604, s. 170.

(235) VGM. Arşivi, Defter No: 604, s. 251.

(236) VGM. Arşivi, Defter No: 593, s. 274; Pazar Şer’iye Sicili, 1483, s. 77-78.

(237) VGM. Arşivi, Defter No: 605, s. 240-241; Pazar Şer’iye Sicili, 1483, s. 71-72.

(238) VGM. Arşivi, Defter No: 990, s. 119.

(239) Pazar Şer’iye Sicili, 1483, s. 154-155.